Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması / Demir – Çelik Sektörü
1 Ekim 2023 itibarıyla geçiş dönemi başlayan SKDM gelecek dönemde küresel ticaretin odak noktası haline gelecek. Dolayısıyla düzenlemeden daha az etkilenmek için şirketlerin yol haritaları önem arz edecek. Geçtiğimiz hafta yayınlamış olduğumuz raporumuzda SKDM hakkında detaylı bilgileri paylaşmıştık. Raporumuza ulaşmak için tıklayabilirsiniz. Genel olarak SKDM’nin etki edeceği sektörler;
- Demir – Çelik
- Çimento
- Gübre
- Elektrik
- Alüminyum
- Hidrojen
olarak sıralamıştık. Bu raporumuzda ilk olarak demir – çelik sektörünü ele alarak inceleme yapacağız.
Demir - Çelik sektörü genel olarak bakıldığında demir cevherinin yer altından çıkartılmasını takiben, yoğunlaştırılmasından başlamak üzere dökme, dövme, haddeleme, çekme ve benzeri yöntemler ile üretiminin gerçekleştirildiği bir sektördür. Borsa İstanbul’da Metal Ana sektöründe işlem gören 24 tane şirket bulunuyor.
→ Aşağıdaki tabloda sektöre dahil olan şirketler ve temel piyasa çarpanları bulunmaktadır. Sektördeki şirketlere baktığımızda lokomotif olarak tabir edebileceğimiz EREGL ve KRDMD’de bulunuyor. 1 Ocak 2026’da uygulama dönemi başlayacak olan düzenlemenin geçiş dönemi sürecinde sektör başta olmak üzere şirketlerinde ne derece etkileneceği takip edeceğimiz önemli noktalar arasında olacak.
Not: Veriler 02.10.2023 kapanış bilgilerini içermektedir.
Türkiye Çelik Haritası
Kaynak: Türkiye Çelik Üreticileri Derneği
Türkiye Çelik Üreticileri Derneği’nin 2 Ekim 2023’de yayınlamış olduğu bilgilere göre;
→ Ham çelik üretimi, Ağustos ayında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %2,9 azalışla 2,8 milyon ton olarak gerçekleşti. Ocak – Ağustos döneminde üretim, %12,1 azalışla 21,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Çelik tüketimi ise Ağustos ayında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %19,5 artışla 2,8 milyon ton olarak gerçekleşirken Ocak – Ağustos dönemine bakıldığında %17,4 artışla 26,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
→ Çelik ürünleri ihracatı Ağustos ayında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre miktar yönünden bakıldığında %25,4 azalış kaydederek 1 milyon ton, değer yönünden bakıldığında ise %33,4 azalışla 775,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ocak – Ağustos döneminde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre bakıldığında miktar yönünden %41,8 azalış kaydederek 6,4 milyon ton, değer yönünden bakıldığında ise %49,1 azalışla 5,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
→ Çelik ürünleri ithalatına bakıldığında geçtiğimiz yılın aynı ayına göre miktar yönünden bakıldığında %17 artışla 1,3 milyon ton, değer yönünden bakıldığında ise %8,9 azalışla 1,1 milyar dolarak gerçekleşmiştir. Ocak – Ağustos döneminde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre bakıldığında miktar yönünden %21,4 artışla 12,4 milyon ton, değer yönünden bakıldığında ise %5,2 azalışla 10,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
→ Dış ticaret dengesinde ise 2022 yılının sekiz ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %93,3 iken bulunduğumuz yılın aynı döneminde %50 seviyesine gerilediği görülmektedir.
Dünya Çelik Üretimi;
Dünya Çelik Birliği'ne (worldsteel) rapor veren 63 ülkenin dünya ham çelik üretimi, Ağustos 2023'te, Ağustos 2022'ye göre %2,2 artışla 152,6 milyon ton oldu. Yılın ilk 8 ayında ise %0,2 artışla 1 milyar 256 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.
Ham Çelik Üretimi
Kaynak: Worldsteel
En Çok Çelik Üreten 10 Ülke;
Kaynak: Worldsteel
Yılın ilk 8 ayında, Çin’in ham çelik üretimi, 2022 yılının aynı dönemine göre %2,6 artış kaydederek 712,9 milyon tona yükselirken, ikinci sırada yer alan Hindistan’ın ham çelik üretimi %10,5 artışla 92,9 milyon ton, Japonya’nın üretimi ise %3,8 oranında azalışla 58,4 milyon ton olarak kaydedildi. En çok çelik üreten ülkeler arasında Türkiye 8.sırada yer aldı.
SKDM Kapsamındaki Demir – Çelik Ürünleri Aşağıda Belirtilmiştir (EK-1)
72 - Demir ve Çelik
Aşağıdakiler hariç;
7202.2 - Ferro-siliko
7202.30.00 - Ferro-siliko-mangan
7202.50.00 - Ferro - siliko - krom
7202.70.00 - Ferro - molibden
7202.80.00 - Ferro - tungsten ve ferro - siliko - tungsten
7202.91.00 - Ferro - titanyum ve ferro - siliko - titanyum
7202.92.00 - Ferro - vanadyum
7202.93.00 - Ferro - niobyum
7202.99 - Diğer ferro - alyajlar
7202.99.10 - Ferro - fosfor
7202.99.30 - Ferro - siliko - magnezyum
7202.99.80 - Diğer ferro - alyajlar
7204 - Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların yeniden ergitilmesi ile elde edilen külçeler
2601.12.00 - Demir cevherleri ve zenginleştirilmiş demir cevherleri (kavrulmuş demir piritleri hariç) (ağlomere edilmiş)
7301 - Demir veya Çelikten Palplanşlar; Demir veya Çelikten Kaynak Yapılmış Profiller
7302 - Demir veya Çelikten Demiryolu ve Tramvay Hattı Malzemesi (Ray, Makas Dilleri, Makas Göbekleri, Gergi
7303.00 - Dökme Demirden İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller
7304 - Demir (Dökme Demir Hariç) ve Çelikten İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller (Dikişsiz)
7305 - Demir veya Çelikten Diğer İnce ve Kalın Borular (Kaynaklı, Perçinli) (Kesitleri Daire Şeklinde)
7306 - Demir veya Çelikten Diğer İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller
7307 - Demir veya Çelikten Boru Bağlantı Parçaları (Rakorlar, Dirsekler ve Manşonlar Gibi)
7308 - Demir veya Çelikten İnşaat ve İnşaat Aksamı, İnşaatta Kullanılmak Üzere Hazırlanmış Demir veya Çelik
7309.00 - Demir veya Çelikten Depo, Sarnıç, Küvler vb Kaplar (Hacmi > 300 Lt ve Mekanik veya Termik Tertibatı
7310 - Demir veya Çelikten Depo, Sarnıç, Küvler vb Kaplar (Hacmi <= 300 Lt ve Mekanik veya Termik Tertibatı
7311.00 - Demir veya Çelikten Sıkıştırılmış veya Sıvı Hale Getirilmiş Gazlar İçin Kaplar
7318 - Demir veya çelikten vida, civata, somun, tirfon, çengelli vida, perçin çivi, pim, kama, rondela (yaylanmayı sağlayıcı rondelalar dahil) vb eşya
7326 - Demir veya çelikten diğer eşya
Ek 2 - SKDM Kapsamında Sadece Doğrudan Emisyonların Dikkate Alınacağı GTİP'lerin Listesi
Demir - Çelik
72 - Demir ve Çelik
Aşağıdaki GTİP'ler hariç
7202.2 - Ferro-siliko
7202.30.00 - Ferro-siliko-mangan
7202.50.00 - Ferro - siliko - krom
7202.70.00 - Ferro - molibden
7202.80.00 - Ferro - tungsten ve ferro - siliko - tungsten
7202.91.00 - Ferro - titanyum ve ferro - siliko - titanyum
7202.92.00 - Ferro - vanadyum
7202.93.00 - Ferro - niobyum
7202.99 - Diğer ferro - alyajlar
7202.99.10 - Ferro - fosfor
7202.99.30 - Ferro - siliko - magnezyum
7202.99.80 Diğer ferro - alyajlar
7204 - Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların yeniden ergitilmesi ile elde edilen külçeler
7301 - Demir veya Çelikten Palplanşlar; Demir veya Çelikten Kaynak Yapılmış Profiller
7302 - Demir veya Çelikten Demiryolu ve Tramvay Hattı Malzemesi (Ray, Makas Dilleri, Makas Göbekleri, Gergi
7303.00 - Dökme Demirden İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller
7304 - Demir (Dökme Demir Hariç) ve Çelikten İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller (Dikişsiz)
7305 - Demir veya Çelikten Diğer İnce ve Kalın Borular (Kaynaklı, Perçinli) (Kesitleri Daire Şeklinde)
7306 - Demir veya Çelikten Diğer İnce ve Kalın Borular ve İçi Boş Profiller
7307 - Demir veya Çelikten Boru Bağlantı Parçaları (Rakorlar, Dirsekler ve Manşonlar Gibi)
7308 - Demir veya Çelikten İnşaat ve İnşaat Aksamı, İnşaatta Kullanılmak Üzere Hazırlanmış Demir veya Çelik
7309.00 - Demir veya Çelikten Depo, Sarnıç, Küvler vb Kaplar (Hacmi > 300 Lt ve Mekanik veya Termik Tertibatı
7310 - Demir veya Çelikten Depo, Sarnıç, Küvler vb Kaplar (Hacmi <= 300 Lt ve Mekanik veya Termik Tertibatı
7311.00 - Demir veya Çelikten Sıkıştırılmış veya Sıvı Hale Getirilmiş Gazlar İçin Kaplar
7318 - Demir veya çelikten vida, civata, somun, tirfon, çengelli vida, perçin çivi, pim, kama, rondela (yaylanmayı sağlayıcı rondelalar dahil) vb eşya
7326 - Demir veya çelikten diğer eşya şeklindedir.
SKDM’nin Etkilerinin Azaltılması
- Temiz enerji kaynaklarına yönelimin artırılması
- Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına önem verilmeli
- Karbon salımını azaltacak, piyasa temelli mekanizma
- Sanayinin düşük karbonlu, kaynak etkin ve döngüsel ekonomi yapısına geçişi
- - Enerji üretiminin karbonsuzlaştırılması
- Dönüşüm için gerekli yatırımların sektörün diğer sektörlere girdi sağlamadaki rolü, ihracattaki payı ve uluslararası rekabet gücü çerçevesinde önceliklendirilmesi
→ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu 2021 Ulusal Enerji Denge Tablosuna göre Türkiye’de ana metal sanayinin nihai enerji tüketimindeki payı %10 seviyesindedir.
Genel Değerlendirme;
Ülkemize bakıldığında özellikte demir çelik sektöründe SKDM’ye uyum sürecinde çeşitlik zorluklar yaşanacağı aşikar. 1 Ekim’de geçiş döneminin başlamış olmasıyla birlikte SKDM gündemimizi daha da meşgul etmeye ediyor ki konuyla ilgili açıklamalarda gelmeye başlıyor. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Çetinkaya demir çelik sektörüne ilişkin doğrudan madencilik sektörünün iştigal alanına giren aglomere edilmiş demir cevherleri, kaolin, ferro-manganez, ferro-krom, ferro-nikel gibi madenlerin bulunduğuna vurgu yaparak bu madenlere ilişkin ithalat ve ihracat bilgilerine değindi. Belirtilen madenlerde geçen yıl toplam 375 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilğini dile getiren Çetinkaya, ihracatın yüzde 93'ünün ise Ferro-Krom'dan oluştuğunu belirterek 375 milyon dolarlık ihracat içinde AB'nin payının ise yüzde 48 seviyesinde olduğunu söyledi. Bu kapsamda, Türkiye'nin SKDM'den doğrudan etkilenecek maden ihracatının, toplam yıllık maden ihracatı içindeki payı yaklaşık yüzde 2,8 seviyesinde olduğunu söyleyerek sözlerine devam etti. En önemlisi ise SKDM'nin AB sınırları dahilinde ticari malların üretimi sırasında oluşan karbon emisyon maliyetlerine eşdeğer bir maliyetin, AB ülkelerine ithal edilen mallara da uygulanmasına ilişkin düzenleyici bir sistem olduğunu vurgulayarak, söz konusu uygulamanın kısa vadede maliyetleri artırabileceğini söyledi. Kapsam dahilindeki ürün gruplarının AB ülkelerindeki işletmeler tarafından ithalatında ilave maliyetlerin oluşabileceğini belirten Çetinkaya, maliyetlerin yükselmesinin de söz konusu ürün gruplarında tüketim ve talebin azalmasına neden olacağını düşündüklerini ve bu durum karşısında da maden ihracatımızın olumsuz yönde etkileneceğini söyledi. En nihayetinde Türkiye’nin demir çelik sektörü açısından SKDM’den etkilenmemesi kaçınılmaz durumda. Bu durumla ilgili yapılması gereken ise çelik sektöründe başarılı bir karbonsuzlaşma sürecinin yürütülmesi, şirketlerin karbon salınım hesaplarının yapılması. Aynı zamanda devlet tarafından da yenilenebilir enerji yatırımlarına finansal olarak destek sağlanması önem taşıyor. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının geçiş döneminin başlaması ve 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek olması göz önünde bulundurulduğunda demir çelik sektörünün mekanizmaya uyumlu şekilde harekete geçmemesi halinde küresel çapta rekabet gücünü kaybetme riskinin de olduğunu hatırlatmak faydalı olacaktır. Bir sonraki raporumuzda Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının etki ettiği çimento sektörünü inceleyeceğiz.