Platin’de Güncel Dinamikler: Arz Açığının 2025 Yılında Sürmesi Bekleniyor

Dünya Platin Yatırım Konseyi (WPIC), 2024 yılının üçüncü çeyreği bittikten sonra ilgili çeyreğe ait gelişmeleri ve hem 2024 yılı hem de 2025 yılına ait öngörülerini paylaştı. Rapor 2024 yılında arz açığının bir önceki dönem raporuna göre daha az bir tutarda oluşmasını beklerken, 2025 yılında da arz açığının sürmesinin beklendiğine işaret ediyor. Aşağıda yer alan tüm bilgiler ilgili rapordan derlenerek elde edildiğini hatırlamakta fayda bulunabilir.

WPIC’e göre; 2024 yılında toplam arzın yıllık bazda %2 artarak 7.269 kilo onsa ulaşması bekleniyor. Toplam arzda beklentinin yükseltilmesi, Güney Afrika ve Rusya’daki madencilik faaliyetleri üretiminin beklenenden daha güçlü olmasına dayandırılıyor. Revizenin tutar 180 kilo onsluk bir artışı gösteriyor. Bu iki ülkede maden bakım sürelerinin beklenenden daha kısa bir vakit alması ardından geldiği belirtiliyor.

Platin talebi tarafında ise 7.951 kilo ons ile geçen yılın aynı seviyesinde kalması bekleniyor. Talebe ilişkin beklenti, borsalarda tutulan platin stoklarındaki azalma, elektrikli araç üretimindeki aşağı yönlü revizyonlardan etkilendiği ifade ediliyor.

Bu durumun 2024 yılı için arz – talep dengesinde, 682 kilo onsluk arz açığı oluşturması öngörülüyor. 2025 yılı için şu anlık beklenti 539 kilo ons arz açığı olarak yer alıyor.

Arz Dinamikleri

Maden Üretimi

Küresel maden arzı, ağırlıklı olarak Güney Afrika'dan artan üretimle yıllık bazda %7 oranında artışla 1.479 kilo onsa yükselirken, diğer bölgelerde sınırlı değişimler gözlemlendi.

Üst üste ikinci çeyrekte, Anglo American Platinum'un (Amplats) yarı mamul stoklarını piyasaya sürmesi, küresel arz büyümesinin itici gücü olduğu söz konusu. Yarı mamul stoklarının piyasaya sürülmesi, Amplats'ın yılın tamamına yönelik üretim öngörülerini artırması, beklenenden daha hızlı gerçekleştiği belirtiliyor. Impala Platinum'un (Implats) Güney Afrika'daki madencilik üretimi, planlı ocak bakımı ve su kesintisi nedeniyle azalma gösterdiği belirtiliyor. Sibanye-Stillwater'ın Marikana madeninden elde edilen arz, yıllık bazda önemli oranda bir değişim göstermediği ifade ediliyor. Genel olarak, Güney Afrika'nın üretimi yıllık bazda %9 artarak 1.073 kilo onsa yükseldiği bir tablo karşımıza çıkıyor. Güney Afrika’daki toplam üretim, 2021'den bu yana ilk kez üst üste iki çeyrekte 1 Milyon onsu aşan bir performans sergiliyor.

Nadezhda tesislerinde bir izabe fırınının yeniden inşasından kaynaklanan bazı etkilere rağmen, Rusya’da üretim yıllık bazda %2 artarak 172 kilo onsa yükseldiği belirtiliyor.

Geri Dönüşümden Elde Edilen Üretim

Geri dönüşümden elde edilen arz, 2024 yılı üçüncü çeyreğinde, bir önceki yıla göre sabit kalarak 348 kilo onsa ulaştı. Bu sonuç, geri dönüştürücülerin istikrarlı bir arz oluşturduğunu ve bu arzın ikinci el oto katalizör arzında %2'lik (+6 kilo ons) bir artışla desteklendiği belirtiliyor. Ancak, araçların elde tutulma sürelerinin artması ve yeni araç fiyatlarının yükselişi, arzdaki toparlanmayı baskıladığı bir ortam bulunuyor. Mücevher geri dönüşümü, fiyat zayıflığı ve kuyumcuların platinden altına geçiş yapması nedeniyle bir önceki yıla göre %10 düştü. Elektronik geri dönüşüm, kısmen daha yeni ve daha hızlı teknolojilere uyum sağlamak için veri merkezlerinin yükseltilmesiyle desteklenirken, yıllık bazda %14 (+2 kilo ons) artış yaşadı.

Talep Dinamikleri

Küresel talep, yatırımların azalması ve zayıf araç satışlarının etkisi altında, yıllık bazda %11 düşerek 1.567 kilo onsa geriledi. Endüstriyel talep yıllık bazda iyileşti, ancak bu durum geçen yılın aynı dönemindeki zayıflıktan, dolayısıyla baz etkisinden kaynaklandığı belirtiliyor.

Otomotiv Talebi

3. çeyrekte, küresel otomotiv platin talebi, Avrupa dışındaki bölgelerden gelen talebin Avrupa'daki düşüşü telafi etmeye yetmemesi nedeniyle yıllık bazda %3 (-21 kilo ons) düştüğü ifade ediliyor.

Küresel hafif hizmet araç üretimi %3 düşüş gösterdiği belirtiliyor. Burada, hibrit araç üretimindeki %28'lik artışın, saf içten yanmalı motor (ICE) araç üretimindeki %12'lik düşüşü dengeleyemediği bir tablo karşımıza çıkıyor. Küresel ağır hizmet araçları üretimi, filo operatörlerinin Temmuz 2024'ten itibaren yürürlüğe giren Avrupa Birliği Genel Güvenlik Yönetmelikleri öncesinde maliyet artışlarından kaçınmak için 2023 yılında Avrupa’da ön satım alımlar yapmıştı. Bu durumun baz etkisiyle %7 oranında talep düşüşüne işaret ettiği belirtiliyor.

Hibrit araç üretimi, tamamen elektrikli araç üretimiyle aynı hızda ilerlerken, Çin platin talebi %4 (+5 kilo ons) arttı. Hibrit araç üretimi 4. çeyrekte 1 milyon üniteyi aştı ve istikrarlı bir artış gösterdi. Ayrıca, Çin’in Temmuz ayı sonunda açıkladığı sübvansiyonlar, tüm araç kategorilerine fayda sağladığı ifade ediliyor.

Mücevher Talebi

2024 yılı için küresel mücevher talebinin %5 artarak 1.951 kilo onsa ulaşması bekleniyor. Avrupa'da %3 artış öngörülüyor. Çin’de lüks markaların olumsuz yönde etkilenmesi bekleniyor, ancak yüksek segment dirençli kalması düşünülüyor. Toplama bakıldığında Çin’de platin mücevher talebi 2024’te %3 düşmesi bekleniyor. Hindistan’da ise platin takı üretiminin %22 artarak 248 kilo onsa ulaşması tahmin ediliyor, ancak ihracatın bu artışı sürdürmesi zor göründüğü bir çerçeve karşımıza çıkıyor.

Endüstriyel Talep

2 yıllık iyi oranlarda yakalanan büyümenin ardından, kimyasal talebin zayıflaması cam talebindeki artışı telafi ederken, endüstriyel talebin %1 oranında daralarak 2.434 kilo onsa gerilemesi bekleniyor.

Cam Sektörü: Cam sektöründe platin talebinin %29 artarak 671 kilo onsa ulaşması bekleniyor. Bu artışın, özellikle Çin'in LCD kapasite genişlemeleri ve bölgedeki tesis kapanışlarının telafisiyle sağlanması düşünülüyor.

Tıp Sektörü: Platin tıbbi talebinin %4 artarak 303 kilo onsa çıkması öngörülüyor. Özellikle onkoloji alanındaki gelişmeler ve kanser tedavilerindeki artış, bu büyümeyi teşvik etmesi bekleniyor.

Kimya Sektörü: Kimya endüstrisindeki platin talebinin 2024'te %28 düşerek 563 kilo onsa gerilemesi bekleniyor. Çin'deki kapasite genişlemesinin yavaşlaması ve nitrik asit endüstrisinde platin kullanımındaki azalma, bu düşüşün nedenleri arasında yer alacağı görüşü hakim.

Petrol Sektörü: Petrol sektörünün platin talebinin ABD ve Orta Doğu’daki yeni rafinerilerin destekleyici etkisiyle, 161 kilo ons seviyesinde sabit kalması düşünülüyor. Ancak, Çin ve Avrupa'da talep zayıflama beklentileri bulunuyor..

Elektrik ve Elektronik Sektörü: Yapay zeka teknolojilerinin gelişmesiyle sabit disk pazarında platin talebinin artması bekleniyor, ancak bu artışın sınırlı olacağı öngörülüyor.

Hidrojen ve Diğer Segmentler: Hidrojen talebinin 64 kilo onsa ulaşması öngörülüyor, özellikle hidrojen yakıt hücreli araçların üretimi artış gösterdiği belirtiliyor. Ayrıca bujiler, sensörler ve diğer platin grubu metalleri içeren araç bileşenlerine olan talebin %2 artacağı tahmin ediliyor.

Yatırım Talebi

2024 yılı için küresel platin külçe ve madeni para yatırım talebinin %50 azalarak 171 kilo onsa gerilemesi bekleniyor, bu durumun gerçekleşmesi halinde son 10 yılın en düşük seviyesi karşımıza çıkabilir. Bu düşüş, Japonya'daki yatırım talebindeki azalma ve Kuzey Amerika'daki zayıf talep ile ilişkili olduğu ifade ediliyor. Kuzey Amerika'da perakende para talebi %30 düşüşle 119 kilo onsa inmesi öngörülüyor. Ayrıca 2024, 2015'ten bu yana ilk kez platin Kartal külçe madeni parasının basılmadığı yıl olacak. Avrupa'da ise platin yatırımının 4. çeyrekte durgun kalması bekleniyor.

Japonya'da yerel platin fiyatlarının artmasıyla, 4. çeyrekte net satışların görülmesine muhtemel gözle bakılıyor. Tüm yıl için Japonya'da 40 kilo ons net yatırım kaybı öngörülüyor. Çin’de platin yatırım talebinin %18 artacağı tahmin ediliyor. Ancak platin, altın gibi metallerin yükselişini takip edemediği için talep zayıf kaldığı ifade ediliyor. 2024’te platin ETF'lerinin varlıklarını 150 kilo ons artırması bekleniyor.

Yer Üstü Stokları

2024 yılı sonunda platin yer üstü stoklarının 3.553 kilo onsa düşmesi bekleniyor, bu da sadece beş aylık talebi karşılayacak kadar bir miktar. WPIC'ye göre, bu stoklar borsa yatırım fonları, borsalarda tutulan metal ve madencilik üreticilerinin, rafinerilerin ve son kullanıcıların envanterleri dışındaki kümülatif platin varlıklarını temsil ediyor.

2025 Beklentileri

2025 yılına ilişkin öngörüde, platin arzı açısından bir konsolidasyon dönemi bekleniyor. Çünkü 2024'te yapılan yapısal değişikliklerin tamamlanmasıyla arz, pandemi öncesi seviyelere yakın seviyelere toparlanması gündemde. Geri dönüşümden elde edilen üretimin artmasıyla birlikte, maden arzının %2 oranında daralması bekleniyor. Talep tarafında, enflasyonun istikrar kazanması ve faiz oranlarının düşmesiyle otomotiv üretiminin iyileşmesi öngörülüyor. Ancak, cam sektöründeki yüksek talebin 2023 ve 2024'teki seviyelere ulaşması beklenmiyor. Yatırım talebinin özellikle Çin'den güçlenmesi beklentiler arasında yer alırken, bu durum sonucunda 2025 yılı için 539 kilo onsluk bir açık oluşacağı görüşüne yol açılıyor.

Aşağıdaki tabloda, yukarıda yer alan bilgilerin sayısal özetine ulaşabilirsiniz.