Petrolde 2020 Senaryoları

23 Ocak 2020 Umut Tuncer- Uluslararası Piyasalar Müdür Yardımcısı

Petrol piyasasını genel olarak etkileyen faktörler;

Üretim miktarı ile stoklar ve bu ikilideki değişimler

Talep miktarı ve değişimi

Jeopolitik gelişmeler

İşlem koşulları, piyasanın üstteki üç maddeye karşı hassasiyeti

Yukarıdaki maddelerden üretim, geçmişte olduğu gibi esnekliği en açık ve buna bağlı olarak vade açısından etkisini en çok hissettiren başlık. Ancak sorun şu ki, son birkaç yılı sürekli OPEC+ çabalarına odaklı geçirdik. OPEC+’nın çabalarını sürekli baltalayan ve üretim kapasitesini çok daha yukarılara çıkarabilecek ABD tehlikesi ise çoğu zaman gölgede kaldı.

ABD tarafında rekor üretime ulaşıldı

ABD 10 Ocak haftasında günlük ortalama 13 milyon varil petrol üretti. (Kaynak ABD Enerji Bilgi Dairesi – EIA) Rekor üretim, ABD’deki petrol kuyu sayısı 2014 yılındaki kuyu sayısının neredeyse yarısında iken bu üretim gerçekleşirken, özellikle Teksas’ı içine alan Permian petrol alanı ile Güney Amerika’da keşif harcamaları artış gösterdi. Bu da yeni üretim sahalarının açılacağı anlamına geliyor. Kısaca, OPEC+ çabalarını tamamıyla gölgeleyebilecek ABD politikaları önem derecesinde ön sıradadır. OPEC+ çabaları ise, ABD politikası değişmediği veya devrim niteliğinde bir kesinti kararı çıkmadığı müddetçe özellikle toplantılar öncesi ve sonrası oluşturabileceği maraton-düzeltme hareketleriyle gündemde kalabilir.

2020’nin ikinci yarısına ilişkin petrol için pozitif senaryoların önünde diğer bir engel ise ABD Başkanlık seçimleri olabilir. Kasım ayında gerçekleşecek seçim öncesi ucuz benzin fiyatı sloganı daha önce de duyulan başlıklardandı. Buna Stratejik Petrol Rezervleri’nin ticari stoklara dahil edilmesi gibi planlar da dahil edilirse, fiili olarak arz fazlası artış gösterebilir.

Rusya’da pazar payı – kota çelişkisi oluşabilir

Asya tarafına bakarsak, Rusya ve Çin tarafındaki gelişmeler önemli olabilir. Ticaret görüşmeleri sonrasında Çin’in ABD’den enerji ithalatı için öngörülen hedeflerin yakalanabileceğine ilişkin güçlü şüpheler var. Bu istikrarlı bir şekilde sürdürülebilir ise, Çin’in talebiyle artabilecek Batı Teksas petrolü ile Brent petrol arasındaki makas dikkat çekici şekilde azalabilir. Görece ucuzlaşacak OPEC petrolü karşısında Çin’in bu durumu ne kadar sürdürebileceği belirsiz. Öte yandan Çin’in ABD’den petrol ithalatına 5%, doğalgaz ithalatına 25% vergi tarifesi uygulaması sürüyor. Bunun satıcılar tarafından mı karşılanacağı, yoksa tüketiciye mi yansıtılacağı soru işareti.

Çin’in istikrarlı alımlar yapması veya bunun bir kısmını bile karşılaması, Rusya tarafında pazar payı endişesini doğal olarak ortaya çıkaraktır. Yıllardır Çin’in enerji pazarında payını artırmaya çalışan Rusya, OPEC+ çabalarının derinleştirmesine daha fazla katkı sağlama konusunda çekince yaşayabilir. Çünkü kararlar karşısında üretimi artırarak Pazar payını rahatça büyütebilecek bir ABD var.

OPEC+ için planlanan toplantı Mart ayında. Üretim için uygulanan kota için yeniden değerlendirme gerçekleştirilecek. İran gerilimi ve Suudi Aramco saldırılarında bile 70 Doları aşamayan Brent petrol bu gelişmeler ardından 10% civarında değer kaybı yaşadı. Dolayısıyla kotanın kaldırılmasına izin verilmesi zor görünüyor.

Mali yapılar yakından izlenecek

Düşüş senaryosunu destekleyebilecek tüm bu konulara karşın, düşük fiyatlarda üretimin azalması, ABD tarafında zararlarını daha fazla üretimle kapatmaya çalışan üreticilerin mali yapılarının bozulması, bunun kredi notlarına da yansıması dikkat çekici gelişmeler. Dolayısıyla 2014 ortasında başlayan serbest düşüşten çok, dip bölgelerinde daha belirgin oluşabileceği, fakat yükselişlere karşı hassasiyetin artmış olabileceği bir yıl bizi bekliyor olabilir.

Teknik anlamda Batı Teksas Petrolü için 65 Dolar, Brent petrol için 70 Dolar altında aşağı yönlü beklentimiz korunuyor. Ham petrol için 50 Dolar sıkışma alanının alt sınırı olarak gündeme gelebilir. Bu durum Brent petrol için 57,50 seviyesi olarak karşımıza çıkıyor. Sıkışma alanlarının altındaki fiyatlamalar olası düzeltmelerle yükselişi destekleyebilecekken, bantların üst bölgelerinin aşılması olası düşüşün daha agresif yapıda oluşmasına yol açabilir.