Arbitraj Nedir ve Bir Yatırım Fırsatı Olabilir Mi?
Arbitraj, aynı finansal ürünlerin veya menkul kıymetlerin farklı piyasalarda veya ülkelerde fiyat farklılıklarından faydalanmak amacıyla aynı anda alınıp satılması işlemidir.
Arbitraj işlemlerinde pariteler, emtialar, kıymetli madenler, hisse senetleri, tahvil ve bonolar bir piyasadan ucuza alınıp aynı anda daha pahalı olduğu diğer piyasada oluşan fiyat farklılıklarından yararlanarak risk almadan eş zamanlı alınır ve satılır.
Arbitraj, kazanç garantisi görülen piyasa ve ürünlerde yapılması nedeniyle diğer işlemlere göre daha az risk taşıması ve daha hızlı sonuç vermesi nedeniyle avantajlı işlemler arasındadır. Diğer taraftan teknolojinin finansal piyasalarda en üst seviyede kullanımı bugün dünyanın en ücra köşesine bile saniyeler içinde erişimi mümkün kılmakta ve arbitraj fırsatlarını yakalamak zorlaşmaktadır. Özellikle büyük fonların yazılımları da oluşan arbitraj fırsatlarını arbitraj makası açılmadan değerlendirerek anında getiri fırsatına dönüştürmektedir.
Arbitraj işlemi en çok hangi enstrümanlarda yapılmaktadır?
Piyasa derinliğinin ve likiditenin daha fazla olduğu paritelerde arbitraj fırsatı daha fazla oluşmakla birlikte emtia, kıymetli madenler, hisse senedi, sabit getirili ürünler ve borçlanma senetlerinde de arbitraj işlemleri yoğun yapılmaktadır. Yapılan arbitraj işlemlerinde ise genellikle fiyat makası iki - üç pipi geçmemekte ve küçük hacimli işlemlerde sağladığı getiri küçük yatırımcı için anlamlı olmaktadır. Büyük hacimli işlem yapan fonlar, portföyler, piyasa yapıcılar, kurumsal yatırımcılar açısından ise arbitraj olanağı oluştuğunda kısa sürede yüksek getiri sağlaması açısından caziptir.
Arbitraj işlemleri ve çeşitleri nelerdir?
Arbitraj işlemleri dolaysız ve dolaylı olmak üzere ikiye ayrılabildiği gibi zaman ve mekan olarak da çeşitlilik göstermektedir. Dolaysız arbitrajda bir piyasadan veya bir ülkeden alım işlemi yapıp diğer bir piyasa veya ülkede satım işlemi yapılmaktadır. Mesela; New York Borsası’nda 1 Euro, 1.10 Dolar’dan işlem görürken, Londra Borsası’nda 1.15 Dolar’dan işlem görüyorsa, arbitraj getirisi sağlamak isteyen yatırımcı New York Borsası’ndan Dolar karşılığında Euro satın alır ve Londra Borsası’nda satar.
Dolaylı arbitrajda ise işlem yapılan piyasa veya ülke sayısı en az üçe yükselmektedir. Dolaylı arbitrajda ise Türkiye’den TL ile dolar alıp, Japonya’da yen üzerinden satılmasını örnek verebiliriz.
Arbitraj Nasıl Hesaplanır?
Arbitraj ortamının oluşması için spot fiyat ile teorik fiyat arasında makas oluşması gerekmektedir. Spot fiyatla teorik fiyat arasındaki farklılaşma ise şu formül üzerinden hesaplanır;
(Spot Fiyat – Vadeli Fiyat) / Vadeli Fiyat = Dolaylı Kotasyon Para birimi Faizi - Dolaysız Kotasyon Para Birimi Faizi
Arbitraj imkanı formülde eşitliğin bozulduğunda oluşmaktadır, eşitlik hangi tarafta bozulursa o enstrümanda arbitraj olanağı mevcuttur. Konuyu örnekle açıklayalım.
Euro/Dolar paritesinde arbitraj imkanı var mı ve hangi para biriminde arbitraj yapılabilir inceleyelim. EUR/USD paritesinin 1.10 seviyesinden işlem gördüğünü ve 1 aylık future fiyatının da 1.08 olduğunu varsayalım. Euro’nun 1 aylık faiz oranı % 2,5 ve Doların 1 aylık faiz oranının % 0,65 olduğunu bir ortamda, yatırımcı hangi para biriminde arbitraj yapmalıdır sorusunun cevabını formülde yerine koyduğumuzda alabiliriz.
(1.10-1.08)/1.08= 0.025-0.0065
0.0185 = 0.0185 eşitliğini elde ederiz.
Dolayısıyla bu fiyat seviyeleri üzerinden arbitraj fırsatı söz konusu değildir fakat diğer taraftan spot ve teorik fiyattaki makas arttığında veya faiz oranları değiştiğinde arbitraj fırsatı oluşacaktır. Mesela doların aylık faizinin % 2’ye düştüğünü farz edelim. Bu durumda
(1.10-1.08)/1.08= 0.020-0.0065
0.0185≠0.0135 eşitsizliği elde ederiz ki bu arbitraj imkanının olduğunu gösterir. Arbitraj imkanı fiyat farklılıklarından oluşabileceği gibi enstrümanların faiz gelirleri üzerinden de oluşabilir. Bir piyasada düşük olan faiz diğer piyasada yüksek olabilir. Yatırımcı bir ülkede borçlanarak diğer ülkede yüksek faiz getirisi elde edebilir.
Arbitraj konusu üzerinde temel yaklaşım bir para biriminin ya da emtianın veya hisse senedinin ya da tahvilin daha düşük fiyattan alıp diğer piyasada satılmasıdır. Konuyla ilgili olarak daha fazla detay almak için kurumumuzun profesyonel ekibinden destek alabilirsiniz.
