BIST Temettü Endeksi Yatırım Rehberi

Hisse yatırımdan kazanç elde etmenin iki yolu vardır: sermaye kazancı ve temettü (kâr payı) geliri.

• Sermaye kazancı, hisseyi düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satmakla elde edilir.
• Temettü geliri ise, yatırım yapılan şirketin elde ettiği kârın bir kısmını ya da tamamını ortaklarına nakit olarak dağıtmasıyla sağlanır.

Bu anlayıştan yola çıkılarak, özellikle temettü odaklı yatırımcılar için oluşturulan temettü endeksleri, yatırımcılara düzenli temettü ödeme geçmişine sahip şirketlerin performansını takip etme ve değerlendirme imkânı sunar.

BIST Temettü Endeksi Nedir?

Bir şirketin hisse fiyatının yükselmesi veya temettü dağıtması temel olarak kârlılığına bağlıdır. Ancak, hisse performansı sadece kârlılık değil; büyüme beklentileri, nakit yaratma gücü ve şirketin yaşam evresi gibi başka dinamiklerden de etkilenir. Bu nedenle, bir şirketin kâr dağıttığı halde hisse fiyatı yerinde sayabilir ya da temettü ödemediği halde hisse fiyatı yükselebilir.

İşte tam da bu yüzden, düzenli temettü ödemesi, özellikle temettü odaklı yatırımcılar için şirket performansından belirli ölçüde bağımsız bir güven göstergesi olarak görülür. Bu doğrultuda temettü endeksleri, uzun vadeli temettü yatırım stratejileri uygulayan yatırımcılar için hem temettü hisselerinin performansını izleme hem de uygun bir benchmark (karşılaştırma ölçütü) oluşturma imkânı sunar.

BIST Temettü Endeksi Türleri

Borsa İstanbul’da üç farklı temettü endeksi bulunur:

• BIST Temettü Endeksi,
• BIST Temettü 25 Endeksi,
• BIST Katılım Temettü Endeksi.

Temettü endeksleri arasında en kapsamlısı BIST Temettü Endeksi’dir ve diğer iki temettü endeksinde yer alan payların tamamı aynı zamanda bu endekste de yer alır.

BIST Temettü Endeksi’nde yer alan şirketler için yıllık değerlemede (Şubat-Nisan dönemi için Mart ayı sonu) aranan kriterler şunlardır:

• Yıldız, Ana veya Alt Pazar’da işlem görüyor olmalı,
• Son üç mali yılda SPK mevzuatına göre hazırlanan finansal tablolarda net kâr bulunmalı,
• Bu yılları takip eden mali yıllarda dağıtılan brüt nakit temettü ile varsa bedelli sermaye artırım tutarı arasındaki fark pozitif olmalı,
• Değerleme günü itibariyle KAP’ta en son yayımlanan finansal tablodan geriye doğru 12 aylık dönemde zarar yazmamış olmalı.

Diğer yandan yine BIST Temettü Endeksinde Mayıs-Temmuz, Ağustos-Ekim ve Kasım-Ocak dönemleri ara dönem değerlemeleri yapılır. Ara değerlemede Olağan Genel Kurul toplantısını yapmış ve kârın dağıtımına ilişkin kararını (dağıtma veya dağıtmama yönünde olabilir) almış olan şirketler için söz konusu “son 3 mali yıl” kriteri ileriye doğru bir dönem kaymış olarak uygulanır ve doğrudan yönetim kurulu kararları dikkate alınarak nakit temettülerin fiilen ödenmiş olması veya rüçhan haklarının kullandırılmasına başlanmış olması gerekmez.

Bir şirketin BİST Temettü 25 Endeksi’nin seçim kriterleri ise şöyledir.

• BİST Temettü Endeksi’nde yer alan paylar temettü verimine göre büyükten küçüğe sıralanır.
  • Temettü Verimi = (Ödenen Temettü - Sermaye Artırım Tutarı) / Ortalama Piyasa Değeri
• İlk 2/3'lük dilimde yer alan paylar seçim havuzuna alınır. (Örneğin 60 pay varsa ilk 40'ı filtrelenir)
• Bu havuzdan Ortalama FDP PD (fiili dolaşımdaki payların piyasa değeri) ve Günlük Ortalama İşlem Hacmi yüksek 25 pay seçilir.

Son olarak hem BIST Katılım Tüm hem de BIST Temettü Endeksi’nde bulunan ortak paylardan BIST Katılım Temettü Endeksi oluşturulur.

BIST Temettü Endeksi Hisseleri

Bist Temettü Endeksi hisselerinin iki önemli ortak özelliği bulunur. Birincisi, düzenli temettü dağıtıyor olmaları; ikincisi ise son 12 aylık dönemde zarar açıklamamış olmalarıdır.

Bu temel kriterlere ek olarak, temettü verimi, FDP PD ve işlem hacmi gibi ölçütlerle daha sıkı bir seçim yapılarak BIST Temettü 25 Endeksi oluşturulur. Ancak temettü verimi rasyosunun, şirketin temettü ödeme tutarı kadar, piyasa değerine de bağlı olduğunu bir gerçektir. Diğer bir deyişle, bir şirketin temettü veriminin düşmesi, ödenen temettü tutarının düşmesine bağlı olabileceği gibi, piyasa değeri artışına bağlı olarak da gerçekleşebilir.

Tanım gereği temettü endekslerinde her sektörden şirketin yer alabilmesi mümkündür; fakat ticari bankalar başta olmak üzere, katılım finans ilkelerine aykırı bir iş modeli bulunan şirketler, BIST Katılım Temettü Endeksi’ne alınmazlar.

Şirketlerin kriterlere uygunluğu zamanla değişebilir; bu nedenle güncelleme dönemlerinde endeks içeriği yenilenir ve gerekli değişiklikler yapılır.

BIST Temettü Endeksine Nasıl Yatırım Yapılır?

BIST Temettü Endeks getirisine yönelik yatırım yapmanı en pratik yolu, doğrudan Borsada işlem gören BYF’leri (Borsa Yatırım Fonları) kullanmaktır. Şu an itibarıyla BIST Temettü Endeksi’ni doğrudan replike eden bir Borsa Yatırım Fonu (BYF) bulunmamakla birlikte, BIST Temettü 25 Endeksi’nin performansını yansıtma amaçlı iki adet Hisse Yoğun BYF borsada işlem görmektedir. Bunun yanı sıra, temettü temalı yatırım fonları ve bireysel emeklilik fonları da alternatif oluşturmaktadır. Ancak bu fonların portföy yönetim stratejileri aktif olduğu için, performansları temettü endekslerinden sapma gösterebilmektedir.

Daha kontrollü bir yaklaşım benimsemek isteyen yatırımcılar ise, doğrudan borsa hesabı üzerinden temettü verimi ve istikrarı yüksek şirketlerden oluşan bir portföy kurgulayarak kendi temettü portföylerini oluşturabilirler. Bu strateji, endeksin bileşenlerini analiz ederek, özellikle temettü verimi yüksek, temettü ödeme geçmişi tutarlı, finansal açıdan sağlam ve kâr dağıtım politikası şeffaf şirketleri seçmeyi gerektirir. Ayrıca bu tür bir yaklaşımda, temettü veriminin yanı sıra sermaye kazancı potansiyelini de göz önünde bulundurmak, uzun vadeli getiri beklentisini optimize etmek adına önemlidir.

BIST Temettü Endeksi Hisselerine Yatırımın Avantaj ve Dezavantajları

Temettü endeksi hisselerine yatırım, düzenli temettü ödemesi yapan şirketleri içermesi nedeniyle yatırımcılar için cazip bir seçenek sunar ve bu cazibe esasında temettü yatırımcılığı yaklaşımının ilişkindir. Düzenli temettü ödemeleri, yatırımcılara doğrudan ve nispeten daha öngörülebilir bir nakit akışı sağlar. Düzenli temettüler, portföyün getiri istikrarını desteklerken, temettü hisselerinin piyasa volatilitesinden genellikle daha az etkilenmesine olanak tanır. Ayrıca, uzun vadeli ve istikrarlı bir temettü ödeme geçmişi, şirketin finansal sağlamlığını ve disiplinli yönetim anlayışını yansıtması açısından da önemli bir göstergedir.

Temettü endeksi hisselerine yatırımın temel sınırlılıklarından biri ise, endeksin düzenli temettü ödemelerine yönelik filtreleme kriteri nedeniyle şirket evrenini daraltmasıdır. Bu durum, özellikle yüksek büyüme potansiyeline sahip teknoloji veya yenilik odaklı sektörlerdeki şirketlerin endeks dışında kalmasına yol açar. Temettü odaklı bir strateji, uzun vadeli yatırım yaklaşımları arasında etkili olsa da, bu tür bir portföy çeşitlendirme kısıtlaması içermektedir. Çünkü temettü ödeyen şirketler, genellikle olgunlaşmış iş modellerine sahip, daha yavaş büyüme eğiliminde olan yapılardır. Bu nedenle, temettü endeksleri, özellikle piyasa rallileri sırasında, BIST 100 gibi daha geniş kapsamlı endekslerin getiri performansına kıyasla daha düşük bir getiri potansiyeli sunabilir. Bu durum, temettü endekslerini, büyüme odaklı yatırımcılar için kısmen dezavantajlı kılabilir.

Uzun Vadeli Temettü Yatırım Stratejileri

Temettü yatırımcılığı, uzun vadeli sermaye büyümesi ve pasif gelir elde etmeyi hedefleyen bir strateji olarak öne çıkar. Bu yaklaşım, portföy getirilerini bileşikleştirme prensibine dayanır. Uzun vadeli temettü yatırım stratejileri içerisinde en bilinenlerinden biri, temettü yeniden yatırım planı (dividend reinvestment plan) olarak bilinir. Bu yöntemde, şirketlerden elde edilen temettü ödemeleri, aynı şirketin hisse senetlerini satın almak için yeniden yatırıma yönlendirilir ve böylece, yatırımcının şirketteki payı artar ve bileşik getiri etkisiyle portföy büyümesi hızlanır.

Bir diğer etkili strateji ise, ortalama maliyet yöntemi yaklaşımıdır. Bu yöntemde, yatırımcı belirli aralıklarla (örneğin, aylık) sabit miktarda temettü hisselerine yatırım yapar. Bu, piyasa volatilitesinden kaynaklanan riskleri azaltır, çünkü yüksek fiyatlarla alım riskini dengeler ve düşük fiyat dönemlerinde daha fazla hisse biriktirme fırsatı sunar. Alternatif olarak, ekonomik döngülerin yakından takip edilmesiyle temettü verimi yüksek olan dönemlerde (genellikle hisse fiyatlarının düştüğü resesyon veya düzeltme dönemlerinde) pozisyon artırımı yapılabilir. Bu strateji, piyasa zamanlamasına dayalı riskler içerse de, disiplinli bir yaklaşımla portföy getirilerini optimize edebilir.

Temettü Yatırımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Temettü yatırımı yapılırken, temettü hisse seçim kriterlerini daha spesifik hale getirmek daha iyi bir getiri elde etmeyi sağlayabilir. BIST Temettü Endeksi, son üç yılda düzenli temettü ödeyen şirketleri kapsar; ancak daha uzun vadeli bir perspektif için şirketlerin 5-10 yıllık temettü ödeme geçmişi analiz edilebilir. Bu analiz şirketlerin temettü politikasındaki istikrarı ve ekonomik döngüler boyunca dayanıklılığını değerlendirmek açısından daha güvenli bir bakış açısı sağlayabilir.

Temettü yatırımcılığı yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer faktör de, temettü ödemelerinin sürekliliği kadar, temettülerin yıllar içerisindeki büyüme eğilimidir. Çünkü temettü aristokratları olarak tabir edilen şirketler, genellikle uzun süre boyunca temettülerini düzenli olarak artıran, finansal olarak sağlam ve büyük ölçekli firmalardır.

Öte taraftan temettü dağıtım oranı (payout ratio) da, bir şirketin kârının ne kadarını temettü olarak ödediğini gösterir ve temettü yatırımı yapılırken bakılması gereken bir diğer metriktir. Örneğin, %100’e yakın bir temettü dağıtım oranı, şirketin kârının tamamını hissedarlara dağıttığını gösterir. Bu, kısa vadede daha yüksek temettü verimi sağlamasıyla cazip görünse de, şirketin büyüme yatırımları için sermaye ayırmaması nedeniyle uzun vadeli sürdürülebilirlik riski taşıyabilir.

Yine temettü dağıtma oranı ile ilişkili olarak temettü verimi de dikkatle değerlendirilmelidir. Yüksek temettü verimi, yüksek temettü dağıtma oranı ile bağlantılı olabileceği gibi, şirketin gelecek beklentilerindeki bozulmaya bağlı olarak gerçekleşen ciddi bir fiyat düşüşünden de kaynaklanabilir. Eğer yüksek temettü verimi, fiyat düşüşünden kaynaklanıyorsa, borçluluk oranı, nakit akış durumu ve sektör dinamikleri gibi göstergeler analiz edilerek şirketin finansal sağlığı ayrıca değerlendirilmelidir.

Son olarak, temettü yatırımı yaparken de portföy çeşitlendirmesi esastır. Tek bir sektöre veya şirkete aşırı bağımlılık, temettü kesintisi veya sektörün spesifik risklerinden kaynaklanan kayıplara yol açabilir. Bu yüzden yatırımcılar, farklı sektörlerden (örneğin, tüketim, finans, enerji) temettü ödeyen şirketleri portföylerine dahil ederek sistematik olmayan riskleri etkili bir şekilde yönetmelidir.