Borsada Tek Başına” Yürüyenlere, Yatırım Sihirbazı Peter Lynch’ten Altın Değerinde Tavsiyeler

Peter Lynch ismini daha önce hiç duymuş muydunuz? Eğer kırklı yaşlarda Amerikalı bir yatırımcı olsaydınız, onu duymamış olmanız; 2000’li yılların bir futbolseverinin Messi ismini hiç duymamasına eşdeğer olurdu. Aslına bakarsanız tüm yatırımcılar açısından onun ünü “Borsada Tek Başına” kitabı sayesinde okyanusları çoktan aşmış bulunuyor.

Peter Lynch “Borsada Tek Başına” isimli kitabında, borsada nasıl yatırım yapılır soruna, her yatırımcının kulağına küpe olması gereken, yılların tecrübe imbiğinden süzerek oluşturduğu yatırımcılık tavsiyeleriyle cevap veriyor.

Peki, kimdir Peter Lynch?

Fidelity’deki Magellan Fonu’nu 13 yıl boyunca yönetmiş olan efsanevi portföy yöneticisi… Lynch’in yönettiği zaman zarfında Magellan Fonu yıllık ortalama %29,2 getiri sağladı ve bu 13 yıllık zaman içinde fon, varlığının 20 katından fazla değer artışına sahne oldu. Bu da demek oluyor ki, Lynch’e kafede otururken rastlasanız, kendisinden borsada yatırım ile ilgili altın tavsiyeler almak için sıraya girmeniz gerecekti. Fakat "Böyle bir fırsatı nereden bulacağım?" diye hayıflanmanıza gerek yok, çünkü Lynch yatırımcılık deneyimlerini “Borsada Tek Başına” kitabı ile dünyanın her yerindeki borsa yatırımcılarıyla çoktan paylaştı bile.

Elbette, bir borsa yatırımcısı olarak, bu bulunmaz ayrıcalığı geri çevirecek değiliz. Öyleyse gelin, Peter Lynch’e kulak verelim ve borsada tek başına neler yapabileceğimizi ondan öğrenelim.

1. Önümüzdeki ay, önümüzdeki yıl ya da üç yıl içinde borsa mutlaka düşecektir.

Borsanın doğası bu, bir gün gelecek ve borsa düşecek… Ama düşecek diye ne yapalım? Yatırım yapmaktan vaz mı geçelim? Eğer bulduğunuz çözüm sahiden buysa, düşüşlerle karşılaşmayacağız kesin. Fakat daha çok kazanma hayalini de bir kenara bırakın.

2. Borsadaki düşüşler eşsiz fırsatlar sunar ve bu dönemlerde sonra derece başarı şirketlerin hisselerin fiyatları inanılmaz fiyatlara düşebilir.

Borsa düşünce ne mi yapmalıyız? İşte cevabı: Hazır indirime girmişken, takipçisi olduğunuz ve başarı bulduğunuz şirketlere ortak olun. Yani o şirketlerin hisselerini toplayın.

3. Borsada kârlı çıkmak için sürekli haklı çıkmanıza gerek yok.

Borsa da hayat gibi… Hiç hata yapmamak üzerine bir beklentide olmak, en büyük hata olacaktır. Her yatırımcı hata yapabilir. Mühim olan her kararınızda haklı çıkmak ya da doğru yapmak değil, yolun sonunda, başladığınız yerin ilerisinde olabilmek…

4. Farklı kategorideki hisselerin riskleri ve avantajları farklıdır.

Ağır tempoyla büyüyen şirketler, orta tempolular ve hızlı büyüyenler… Döngüsel şirketler, mal varlığı açısından zengin olanlar ve yeniden canlananlar.

İşte tüm bunlar, Peter Lynch’in kendi buluşu sayılabilecek şirket kategorileri. Peter Lynch bunlardan en çok hızlı büyüyenleri seviyordu. (Peter Lynch’e göre kazancı yılda %20 ila %25 arasında artış gösterenler).

5. Hisse fiyatları kısa vadede beklenenin tam tersi yöne hareket etse de uzun vadede şirket kazançlarıyla orantılı gelişme gösterecektir.

Borsada tek başına olunca insan duygularına daha fazla mı kapılıyor? Fakat şurası bir gerçek ki, uzun vadeli bir yatırımcıysanız, kısa vadeli dalgalanmalar karşısında, kıyıdaki sarsılmaz kayalar gibi durmalı ve uzun vadeye odaklanmalısınız.

Güvendiğiniz bir şirketin hisseleri tersine bile hareket etse, bir değer yatırımcısı gibi yapın ve borsa bugünlerde kapalı deyip aldırmayın.

6. Elinizdeki hissenin fiyatı yükselmesi haklı olduğunuzu göstermeyeceği gibi, söz konusu hissenin fiyatının düşmesi de yanıldığınız anlamına gelmez.

Yatırım ile spekülasyonu birbirinden ayıran belki de en önemli fark bakış açısıdır. Eğer bir şirkete uzun vadeli ortak olma düşüncesiyle hareket ediyorsanız, odaklanmanız gereken fiyatlar değil, şirketin kendisidir. Zira değer ya da büyüme yatırımcıları, piyasalara ya da fiyatlara değil, doğrudan şirketlere odaklanırlar.

7. Sırf fiyatı düşük diye vasat bir şirketin hisselerini satın almak zarar getirir.

İşte borsada tek başına olanlara bir altın tavsiye daha… Yalnızca ucuz olduğu için bir hisseyi almayı, akıllıca bir yatırım stratejisi olarak düşünüyorsanız, bu düşüncenizi, aklınızın bir daha yolunuzun hiç düşmeyeceği bir köşesine kaldırsanız iyi olur. Çünkü iyi şirketleri ucuza satın almak ile kötü şirketleri ucuza almak arasında, ufukları kucaklayacak kadar fark var.

8. Fiyatı gerçek değerinin biraz üzerine çıktı diye hızla büyüyen, kârlı bir şirketin hissesini satmak zarar getirir.

Değer ve büyüme yatırımcılığında  (Peter Lynch’in her ikisini de uyguladığı söylenebilir) aceleci davranmaya pek yer yoktur.

Ayrıca genel manada konuşacak olursak, yatırımda en sık yapılan yanlışlardan birisi de, zararda uzun oturup, kârda beklemekte sabırsız davranmaktır.

Dikkat ederseniz hızla büyüyen, kârlı bir şirketten söz ediliyoruz. İyisi mi siz, siz olun sabırlı davranın ve karşınıza daha kârlı bir alternatif çıkana kadar beklemede kalın.

9. Bir hisse, sahibinin kim olduğunu bilmez.

“Büyük yatırımcı her zaman kazanır ve küçük yatırımcı her zaman kaybeder.” klişesine, yoksa siz de mi inanıyorsunuz? Öyleyse, aldığınız hissenin sizin kim olduğunuzu bilip bilmediği sorusu üzerine biraz düşünün. Doğrusu şu ki, hisse senedi ne sizi ne de başkasını tanıyor.

“Hikâye”sine inandığınız bir şirketin hissesini aldıysanız, kim olduğunuzun hiçbir önemi yok. Eğer kendinizden ve ortağı olduğunuz şirketten eminseniz; tek yapmanız gereken, hikâyenin sonunu görmeye yetecek kadar, hisseye zaman tanımaktan ibaret.

10. Asla kârlı hisseleri kendi hâline bırakıp şirketin gelişimini izlemekten vazgeçmeyin.

Her şirket üç ayda bir finansallarını yayımlar ve ayrıca zaman zaman şirketin geleceğini etkileyebilecek haber akışları olabilir.

Bir şirket ne kadar başarılı olursa olsun, özellikle uzun vadede her şey değişebilir ve “daha iyi” olmak için çalışmayan, bir süre sonra “iyi” olarak kalamaz. Bu yüzden kendinize güvenin ve şirketinize süre tanıyın; fakat aynı zamanda takibi de asla bırakmayın.

11. Bir hissenin değeri sıfıra düşerse, hisseye ister 50, ister 25, hatta isterse de 2 dolar ödemiş olun, zararınız aynı olacaktır: Yatırdığınız her şey.

Aslında bu, çok basit bir matematik ama akılda tutulmasında fayda var. Bir adet hisseyi kaç dolara ya da liraya aldığınızdan bağımsız olarak şirket iflas ettiğinde kaybettiğiniz tutar, o şirkete yatırdığınız paranın tamamı olur. Bu açıdan bakıldığında, hisse fiyatı sıfırı gördüğünde, tanesi 1 kuruştan 1000 liralık hisse almakla, tanesi 1 liradan 1000 liralık hisse almak arasında hiçbir fark kalmadığı görülür.

12. Hisseler gerçek değerinden sapma gösterdiklerinde, daha makul bir alternatif varsa, elinizdekileri satıp yeni hisselere yönelin.

“Gerçek değer”den belirgin ölçüde uzaklaşan fiyatlar size tatmin edici ölçüde getiri sağladığında ve bu uzaklaşma şirketin kazanç ve büyüme beklentilerinin de üzerine çıktığında, artık fiyat bakımından daha avantajlı ve mümkünse belirli bir güvenlik marjı sunan hisse arayışına girmenin zamanı gelmiş demektir.

13. Çiçekleri koparıp, otları sulayarak kârınızı arttıramazsınız.

Getirisi ve finansal başarısı yüksek hisseleri portföyünüzde sürekli azaltıp aksine beklenen performansı vermeyen ve finansal sağlığında teklemeler olan şirket hisselerini arttırarak kârınızı büyütemezsiniz.

Değer üreten, büyüyen, sektöründeki yerini her geçen gün daha da sağlamlaştıran şirketlere daha fazla odaklanın; aksine hantallaşan ve buna bağlı olarak piyasa değeri de günden güne erimeye başlayan şirketleri ise portföyünüzden budayın.

14. Her zaman endişelenecek bir şeyler vardır.

Şöyle bir hafızalarınızı yoklayın ve geçmişte makroekonomik anlamda risklerin (sistematik risk) sıfır olduğu bir dönem hatırlayıp hatırlamadığınızı bir sorgulayan. Hayır, hatırlayabileceğinizi hiç sanmıyorum.

Riskler, yani endişelenecek bir şeyler sürekli vardı ve olmaya da devam edecek…

Yatırım yapmak için risklerin sıfırlanıp her şeyin güllük gülistanlık olduğu günleri bekliyorsanız, bu karşıya geçmek için nehrin durmasını beklemekten çok da farklı bir yaklaşım sayılmaz ve nehir hiçbir zaman durmaz. Korkup geri çekilmek mi, yoksa risklerin farkında olup onları fırsat olarak değerlendirmek mi? Ama meşhur meseldir: Kaplumbağalar bile kafasını kabuğundan çıkartmadan ilerleyemezler.

15. Etrafınızdaki bütün kızları öpmek zorunda değilsiniz. Ben bugüne kadar pek çok kârlı hisseyi kaçırdım ama yine de borsa ortalamasının üzerine çıkmayı başardım.

Umarım bu öneri müstehcenlik dolayısıyla herhangi bir engelle karşılaşmaz; fakat bu söz bana değil, bizzat Peter Lynch’e ait ve tamamen metafor olsun diye söylendiği ortada.

Tüm kârlı fırsatları zamanında sepetine doldurmayı başarabilmiş birini tanıyor musunuz? Açıkçası böyle bir kimsenin olabileceğini düşünmek bile başlı başına ütopik bir akıl kurgusundan öte bir anlam taşımıyor.

“Zamanında şu hisseyi şu kadardan alsaydım, şimdi bu kadar getiri elde edecektim.” türünde pişmanlıkların geleceğe hiçbir faydası yok ve unutmayın ki, belirli bir risk düzeyinde ortalamaların üzerine çıkmayı başarabildiyseniz, neresinden bakılırsa bakılsın, iyi bir iş çıkardınız demektir.

GCM Yatırım ile Borsaya Giriş Yapın

Bugünün kazancının sırrı, dün kazanılan tecrübelerde saklıdır ve bugünün kazananları dünün cesaretle yürüyenleridir.

Yarınlarınıza yatırımı, yarına ertelemeyin ve siz de şimdi bugünden kendiniz için bir Yatırım Hesabı açtırın.

Üstelik borsa hesabınız açılana kadar, dilerseniz GCM Yatırım’ın sunduğu eşsiz ayrıcalıktan siz de faydalanabilir ve hemen kendiniz için ücretsiz bir “Demo Hisse Hesabı” açarak 100.000 TL sanal parayla hiç risk almadan faklı yatırım stratejilerinizi deneyebilirsiniz.

GCM Yatırım ile Borsa Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun