Brexit Nedir?

Küresel piyasaların, belki de son yüzyılın en önemli gündem maddesi olan Brexit oylamasında sona gelindi. İngiltere’nin ve bu bapta da Avrupa Birliği’nin kaderini değiştirecek olan Brexit ve piyasalar üzerine etkisi son dönemin en çok merak edilen konuların başında geliyor. Peki, Brexit nedir? Brexit gerçekleşirse İngiltere ve AB ekonomisiyle birlikte dünya piyasaları üzerine etkisi ne olur? Brexit gerçekleşmezse ne olur senaryoları üzerine işte size kapsamlı bir araştırma…

Brexit nedir?

Brexit kelime olarak "Britain" (Britanya) ve "exit" (çıkış) sözcüklerinin birleşiminden oluşuyor. İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılması, bu çerçevede alınan tüm kararlar, 23 Haziran’da İngiliz halkının gerçekleştireceği Brexit oylamasının yapılacağı referandum gibi tüm siyasi kampanyalar Brexit çerçevesi altında işleniyor.

Brexit ile birlikte geliştirilen Bremain kelimesi ile Brexit ile birlikte gündemi meşgul ediyor. Bremain ise Britanya ve kalma anlamına gelen remain’den oluşuyor ve Bremain Avrupa Birliği’nde kalma anlamına geliyor. Avrupa Birliği’nden ayrılmak istemeyen İngiliz halkı tarafından benimsenen Bremain’i savunan kesim ise Brexit taraftarından hiç de az değil.

Referandum ne zaman yapılacak ve sonuçlanacak?

İngiltere’nin tarihinde üçüncü referandum olan Brexit oylaması,  23 Haziran 2016 günü yapılacak. Referandum sonuçlarının ise ertesi gün 24 Haziran Cuma günü, Türkiye saati ile sabaha karşı açıklanması bekleniyor.

Brexit neden önemli?

Dünyanın en büyük ekonomileri arasına yer alana İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılmasının gerek ülke ekonomisi gerekse Avrupa Birliği açısından uzun süreli ciddi sonuçları doğuracağı hatta Avrupa Birliği’ni çok büyük belirsizliğe götüreceği uzmanlar tarafından ifade ediliyor.

Brexit’i önemli kılan diğer bir unsur ise İngiltere’nin AB’den ayrılması durumda Birlik’te olan diğer ülkelerinde bu yönde bir yaklaşımın içine girmeleri ki bu yönde söylemler piyasaların duyumları arasına girmiş durumda. Dolayısıyla Brexit, Avrupa Birliği’nin sürdürebilirliği konusunda büyük tehdit oluşturuyor.

İngiltere neden Brexit sürecine girdi?

Avrupa Birliği ile elde ettiği ekonomik kazanımların tekrar sorgulanmaya başlaması ile başlayan Brexit, İngiltere Başbakanı ve Muhafazakar Parti’nin Başkanı David Cameron’un, son 2015 seçimlerindeki vaatlerinden birisiydi. Avrupa Birliği’nin üç lider ülkesinden birisi olan İngiltere, egemenlik, ekonomi yönetimi, rekabet ve göç konularındaki rahatsızlıklarını Brüksel ile reform müzakerelerinde öne sürmüş ve bu sorunların halledilmemesi halinde Brexit’i koz olarak öne sürmüştü.

Brexit sürecine gidilen yolda İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden euronun geçerli tek para birimi olması yerine farklı para birimlerinin de geçerli olmasını istiyor. Bu isteğinin yanında Avrupa Birliği’nin rekabet oranını artırmak için nakit akışının basitleştirilmesini isteyen İngiltere, bürokratik engellerin kaldırılmasını talep etmişti. Müzakereler sonucunda İngilizlerin istediklerini kısmen elde etmesi sonucunda Cameron, Brexit karşıtı kampanya yürütmeye başladı.

Brexit ile İngiltere Avrupa Birliği’nden çıkabilir mi?

Avrupa Birliği’nden kendi kararı ile çıkmasını düzenleyen Lizbon Anlaşması’na göre, Brexit sonrası İngiltere kararını Avrupa Birliği Konseyi’ne ileterek ayrılık prosedürünü başlatması gerekiyor. Kararın konseye iletilmesinden sonra, oluşturulacak iki yıllık bir takvim içerisinde tıpkı giriş aşamasında olduğu gibi ayrılık müzakereleri yürütülecek. Müzakereler sonunda Avrupa Birliği Konseyi tarafından nitelikli oy çokluğuyla onaylanması halinde çekilme kararı Avrupa Parlamentosu’na sunulacak ve onay süreci başlayacak.

Brexit gerçekleşirse İngiltere’yi ne bekliyor?

İngiltere Merkez Bankası’nın (BOE) raporunda Brexit’in gerçekleşmesi durumunda finansal stabilitenin yara alacağı ve dış ticaretin azalacağı ifade ediliyor. İngiltere’nin dış ticaretinin yüzde 55’inin Avrupa Birliği ülkeleri ile yaptığı söylenen raporda, Brexit sonrası bu oranın yüzde 90’lara varan oranda düşeceği ve buna bağlı olarak da önemli bir ticaret kaybı oluşacağı belirtiliyor.

İngiliz hükümeti ise AB’den ayrılmanın hane halkına maliyetinin senelik 2.200 sterlin civarında olmasını öngörüyor.

G7 Maliye Bakanları Zirvesi ve G7 Liderler Zirvesi’nde de, İngiltere’nin AB’de kalmasının hem Birlik hem de dünya ekonomisi için daha olumlu olacağı beklentisi paylaşıldı. Aynı zamanda AB’den ayrılmanın İngiltere’nin kabul ettiği yıllık göçmen sayısını 84,000 kişi kadar azaltacağını ve bunun da İngiliz halkının iş imkanlarını iyileştireceğini savunuluyor.

Brexit gerçekleşirse piyasalara etkileri neler olabilir?

GCM Yatırım uzmanları tarafından hazırlanan raporda Brexit’in gerçekleşmesi durumunda piyasalara etkisi şu şeklide değerlendiriliyor;

Politik risklerin de İngiltere merkezli varlıklar başta olmak üzere birçok finansal varlıkta, yüksek oynaklık ve sert fiyatlamalar yaratma ihtimali bulunuyor. Olumsuz senaryoda piyasa beklentisi GBPUSD başta olmak üzere sterlinli paritelerde ve İngiltere Borsası yani FTSE100 endeksinde, sert değer kayıpları yaşanması şeklinde. Ancak bu senaryoda öne çıkabilecek ve göreceli daha iyi performans gösterebilecek varlıklar arasında, ihracat ağırlıklı çalışan şirketlerin hisse senetleri sayılabilir. ''

Referandumun AB’de kalma yönünde sonuçlanması halinde ise fiyatlamaların GBPUSD başta olmak üzere sterlinli paritelerde yükseliş, İngiltere Borsasında da risklerin ortadan kalkmasıyla birlikte ralli yaşanma ihtimalinden bahsedilebilir.

Brexit gerçekleşmezse İngiltere’yi ne bekliyor?

Cari açığın önemli rakamlara ulaştığı İngiltere’de Brexit gerçekleşmemesi durumunda, üye ülke olarak her yıl Avrupa Birliği’ne ödemek zorunda olduğu 12 milyar doların cari açığın daha da büyümesinde önemli rol oynayacağı yine BOE’nin raporunda belirtilen sonuçlar arasında yer alıyor. Ayrıca İngiltere ekonomisinin, Avrupa Birliği’ne göre daha hızlı büyüdüğü ve Brexit gerçekleşirse, yeni ticaret alanlarına daha rahat erişim sağlanabileceği ifade ediliyor

Brexit için İngiliz halkı ne düşünüyor?

Brexit oylamasına doğru, yapılan kamuoyu araştırmaları, İngilizlerin yüzde 43’ü Avrupa Birliği’nden çıkmak istiyor. Geriye kalan halkın yüzde 39’u üyeliğin devamından yanayken, halkın yüzde 18’inin de kararsız olarak gittiği oylamayı, kararsızların oyu belirleyecek gibi duruyor.

Grafik 1: Kaynak https://www.gcmyatirim.com.tr/arastirma-analiz/uzman-gorusleri

Grafik 2: Kaynak https://www.gcmyatirim.com.tr/arastirma-analiz/uzman-gorusleri

Grafik 3: Kaynak https://www.gcmyatirim.com.tr/arastirma-analiz/uzman-gorusleri

Brexit diğer üye ülkeleri nasıl etkiler?

İngiltere’nin toplam ticaret hacmine göre ilk sırada Almanya geliyor. Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra üye ülkelerden sırası ile Hollanda, Belçika ve Fransa geliyor. Brexit sonrası, İngiltere’nin ekonomik gelişimini sürdürülebilmesi için Avrupa Birliği üyesi ülkelere yeniden ticaret anlaşmaları yapması gerekiyor.

Brexit’in sterline etkileri neler olacak?

Brexit’in sterline etkilerini, Brexit öncesi ve sonrası olarak değerlendirebiliriz. Uzmanlar, Brexit öncesi, piyasadaki değişimlere paralel olarak sterlinde sert fiyat değişimleri yaşanabileceğini belirtiyorlar.

Morgan Stenley’in sterlinin Brexit sonrası durumuna ait öngörülerinde 23 Haziran sonrası ilk birkaç ay içinde yüzde 2, gelecek 10 yıl içinde ise yaklaşık yüzde 10’luk kayıplar yaşanacağını belirtiyor. Credit Suisse ise sterlinin Brexit sonrası mali koşulların sıkılaşması, enflasyonun yükselmesi ve reel gelirin düşmesi yüzünden sert değer kayıplarına uğrayacağını öngörüyor. S&P ise Brexit’in, İngiltere’nin cari açığının dış finansman kaynakları konusunda önemli riskler doğurabileceğini belirterek, sterlinin küresel para birimi konumuna tehdit oluşturabileceğini belirtiyor.

Brexit ile beraber serbest dolaşım ne olacak?

Brexit sonrası, İngiliz vatandaşlarının serbest dolaşım hakkı kısıtlanacak olması, İngiltere'nin Avrupa Birliği üyeliğinin devamında en tartışmalı konulardan birisi olarak öne çıkıyor. Göçmen anlamında her ne kadar İngiliz hükümetinin rahatsızlığı olsa da, serbest dolaşım ülkeye büyük katkılar sağlıyor.

Birleşmiş Milletler verilerine göre, 2015’te 5 milyon İngiliz vatandaşı, Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde yaşarken, Avrupa Birliği olmayan ülkelerde yaklaşık 600 bin İngiliz vatandaşı yaşıyor.

Brexit sonrası yeni ayrılıklar olur mu?

Avrupa Birliği yanlısı İskoçya’nın Başbakanı ve ayrılıkçı İskoç Ulusal Partisi'nin (SNP) lideri Nicola Sturgeon, İngiltere’nin Brexit ile Avrupa Birliği’nden ayrılması durumunda İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'dan oluşan Britanya’dan ayrılma fikrini gündemlerine alacaklarını çeşitli platformlarda belirtiyor. Siyaset uzmanları, İskoçya’nın ayrılığı gündemine almasının İrlanda’daki ayrılık yanlısı terör eylemlerini yeniden başlatabileceğini belirtiyorlar. İrlanda’da ayrılıkçı terör örgütü IRA’nın siyasal kanadı Sinn Fein’da Brexit’in gerçekleşmesi durumunda eylemlerine tekrar başlayabilecekleri sinyallerini veriyor.

Brexit tartışmaları başladıktan sonra özellikle Fransa halkının da Avrupa Birliği’nden çıkmak istediği yönünde sinyaller gelmeye başladı. Fransa’da yapılan bir kamuoyu yoklamasında Fransızların, yüzde 34'ü Avrupa Birliği üyeliğine karşı çıkarken, yüzde 66'lık kesim ise üyeliğin devam etmesi taraftarı.

Sonuç olarak; ister Brexit ister Bremain gerçekleşsin, Avrupa Birliği ekonomisini de dünya ekonomisini de zor günler bekliyor.