ECB Nedir? ECB Faiz Kararlarının Etkileri
ECB; Avrupa Merkez Bankasının (European Central Bank) kısaltmasıdır. Avrupa Merkez Bankası, Avrupa Birliğini oluşturan 19 ülkenin para politikalarını belirleme gücünü elinde bulunduran dünyanın en güçlü merkez bankalarındandır. Bankanın sermaye stoku ise üye 28 ülkenin merkez bankasına aittir.
Euro bölgesi fiyat istikrarını sağlama öncelikli görevi olan ECB’nin bölgenin para politikalarını belirleme ve uygulama gücünün olması bu kurumun aldığı kararları ülkeler açısından dolayısıyla da küresel piyasalar açısından çok önemli hale getirir. Avrupa Bölgesinin ortak para birimi olan euro’nun dünyada en çok dolaşımda olan üç para biriminden biri olduğu düşünüldüğünde konunun önemi daha da anlaşılır.
ECB’nin dünya ekonomisi ve küresel piyasalar üzerindeki kararlarının etkilerini daha iyi anlamak ve yatırım kararlarında daha optimal stratejiler geliştirmek açısından ECB’nin kısa tarihine, ECB’nin görevlerine ve ECB’nin faiz kararlarının global ekonomi ve küresel piyasalar üzerinde ki etkilerine temel çerçevede göz atalım.
ECB ne zaman kuruldu?
Avrupa Merkez Bankası’nın temelleri 1998 yılında Avrupa Birliği Antlaşmasını değiştiren Amsterdam Antlaşması'ndan sonra atılmış ve 1 Haziran 1998 yılında ise faaliyete geçmiştir.
Euro Bölgesi için ortak resmi para birimi olarak devreye girmesi 1 Ocak 1991 tarihinde gerçekleştikten sonra ilk olarak 11 ülkenin merkez bankası para politikası görevlerini ECB’ye devretmiştir. Daha sonra 2011 ve 2015 yılları arasında diğer ülkelerin de katılımı ile sayı 19 ülkeye çıkmıştır.
ECB’nin organizasyon yapısı
Almanya’nın Frankfurt şehrinde bulunan ECB, amaçlarını gerçekleştirmek üzere yönetim kurulu, yürütme kurulu ve yönetim konseyi olmak üzere 3 karar alma organına sahiptir.
ECB Yürütme Kurulu: Avrupa Parasal Birliği’ne üye ülke devlet başkanları tarafından seçilen bir başkan, başkan yardımcısı ve dört üyeden oluşmaktadır. Yılda en az sekiz defa toplanan ECB Yönetim Kurulu Yönetim Konseyince tanımlanmış EURO bölgesi para politikasını yürütmektedir.
Yönetim Konseyi: AMBS tarafından alınan kararların uygulanabilmesi temel prensiplerini tanımlama ve EURO bölgesinin para politikasını belirleme görevlerine sahiptir. ECB üye ülkelerin ulusal Merkez Bankaları Başkanları ile AMB Yürütme Kurulu üyelerinde oluşmaktadır Konsey üyeleri 5 yıllık bir dönem için seçilir ve en az 10 kez toplanır.
Genel Konsey: AMB Başkanı, Başkan Yardımcısı ve AB’ne üye ülkelerin ulusal Merkez Bankaları Başkanlarından oluşmaktadır. Yürütmeden sorumludur.
Avrupa Merkez Bankası’nın Temel Görevleri Nelerdir?
Avrupa merkez bankasının sorumluluk ve faaliyetleri 1992’de imzalanan Maastricht Anlaşması’nda düzenlenmiştir.
Avrupa Merkez Bankası, Euro bölgesi para politikalarının belirlenmesi, fiyat istikrarının sağlanması, merkez bankası bankacılık sistemi denetimi ve üye ülkelerin para arzının düzenlenmesi ana sorumluk alanıdır.
ECB’nin en temel işlevi euronun değerini korumak ve fiyat istikrarını sağlamaktır. Yüzde 2 seviyesinde enflasyon hedefi tanımlayan Avrupa Merkez Bankası, düzenli olarak Euro bölgesinde merkez ve ticari bankalar için mevcut para miktarını kontrol ederek piyasadaki para miktarını etkiler. Bu konuda arzulanan faiz oranları ve para miktarlı için düzenli olarak referans olması amacıyla duyurularda bulunur.
Avrupa Merkez Bankası bölgedeki banknotların tekeline sahiptir. Bölgedeki ekonomik büyüme ve istihdam yaratma konusu ana sorumluluk alanıdır. Ayrıca ECB fonları için bankaların tekliflerini değerlendirerek açık artırma usulü fonlama yapar. Bankalar aldıkları fonları kurumlara ve bireylere kredi verme amacıyla kullanırlar.
Bankacılık sisteminin güçlendirilmesi amacıyla bölgedeki tüm bankacılık sisteminden sorumludur. Bankacılık denetimi noktasında bankacılık lisansları verme, geri çekme, denetleme, sermaye gereksinimlerini risk durumuna göre artırma veya azaltma yetkilerine sahiptir. ECB, Euro bölgesindeki bankacılık varlıklarının% 82'sine sahip olan 124 önemli bankayı doğrudan denetlemektedir.
ECB Yönetim Kurulu, ECB'nin Frankfurt, Main, Almanya'daki binasında genellikle ayda iki kez toplanır, almış olduğu para politikası kararlarını ise her altı haftada bir düzenlenen basın toplantısında ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
Avrupa Merkez Bankası'nın diğer sorumlulukları arasında döviz işlemleri yapmak, ödeme sistemlerinin uygun işleyişini ve güvenliğini teşvik etmek ve ayrıca Euro Bölgesi'nin döviz rezervlerini yönetmek de bulunmaktadır.
ECB faiz kararlarının ekonomiye ve piyasalara etkileri
ECB, Euro Bölgesinde fiyat istikrarını sağlama görevini gerçekleştirirken tüm merkez bankaları gibi faiz silahını ve diğer para politikası araçlarını kullanmaktadır.
ECB’nin faiz artırma/düşürme politikaları ile parasal tabanı direkt etkilemektedir. Mesela faiz oranlarındaki artış teoride tahvil piyasasına ilgiyi çekerken borsalar için likidite sorunu yaratmaktadır. Tasarruf eğilimi artması ve tüketim eğiliminin azalmasına bağlı reel piyasalar için yatırım ve üretim yavaşlaması gibi sonuçlar doğurmaktadır. Yine ECB’nin faiz düşürerek parasal genişlemeyi desteklediği dönemlerde tüketim artmakta, tasarruf eğilimi azalmakta buna bağlı olarak da büyüme pozitif etkilenmektedir.
ECB’nin faiz kararının piyasalar üzerindeki etkilerinin gücünü daha iyi anlamak için 2007 yılında Amerika’da konut kredileri kaynaklı başlayan küresel ekonomik krizin Avrupa Bölgesi bankacılık sistemine yansımasına bakmak lazım. Kredi imkanlarının daraldığını, şirketlerin finansman sorunları yaşadığını, yatırımların ve tüketimin Avrupa genelinde azaldığını görüyoruz. Sonuç olarak toplam talepte ani daralma yaşanmış ve beraberinde büyüme, istihdam vb. göstergelerde bozulmalar meydana gelmiştir. Küresel kriz ile birlikte sıkı para politikasının sürdürülmesi Avrupa genelinde ekonomiyi olumsuz etkilemiş ve Euro Bölgesi 2009 yılında ortalama yüzde 4,1 seviyesinde küçülmüştür. Bölgedeki tüm ülkelerde ekonomik küçülme ile birlikte işsizlik de artmıştır hatta İspanya, İrlanda ve Slovakya’da işsizlik oranı yüzde 10 düzeyini aşmıştır. Dalgalı kur sistemine sahip olan İzlanda’da ise Kron Euro’ya karşı 2008 yılının ilk sekiz ayında yüzde 35 değer kaybetmiştir.
ECB’nin para politikalarının ve faiz kararlarının etkisi Euro bölgesinde yaşayan 340 milyon hane halkının gelirlerini, yaşam standartlarını etkilemekle kalmamaktadır. Bankacılık sistemi, sermaye ve para piyasaları, reel ekonomi dahil tüm sektörler etkilenmektedir. ECB’nin sıkı para politikaları parasal tabanda daralmaya dolayısıyla piyasalarda likidite azalmasına neden olmakta, ekonomide yavaşlama, tahvil piyasası cazip hale gelmekte borsalara ilgi azalmaktadır. Tabi ECB’nin faiz politikaları ülkeler arasında ki sermaye ve ticaret transferlerini dolayısıyla da bölge dışındaki bağlantılı ülkelerin ekonomilerini ve piyasalarını direkt etkilemektedir. Avrupa ile çok güçlü dış ticareti olan Türk ekonomisi ve piyasalarına da sıkı para politikalarının yansımaları olumsuz olmaktadır.
