Hareketli Ortalamalar Nedir? Piyasalar İçin Önemi

Hareketli Ortalamaların Piyasalar İçin Önemi

Finansal piyasalarda öngörü sahibi olabilmek için teknik analiz metodu kullanılırken yüzlerce indikatör kullanılıyor. Bunlardan bazıları, kullanışlılığı ve yaygın kullanımı nedeniyle daha popüler hale gelmiş durumda. Özellikle hareketli ortalamaların (Moving Average – MA) da yer aldığı bu indikatörler, amaca yönelik olma, güvenilirlik ve kullanım kolaylığı gibi avantajlarıyla öne çıkıyor.

Hareketli ortalamalar birçok formatta karşımıza çıksa da, ortak yönleri trendi belirleme ve trendi takip etmede birleşiyor. Bu da traderların günlük değerlendirmelerden sıyrılarak, daha sadece bir görünüm sağlamasına yardımcı oluyor. Trendi tanımlamak, hareketli ortalamaların başarılı işlem istatistiğini artırabilmelerindeki en önemli unsur olarak göze çarpıyor.

Hesaplamalarına göre değişse de, hangi tür hareketli ortalama olursa olsun, hesaplamada kullanılan veriler geçmiş fiyat hareketlerinin ortalamalarından oluşmaktadır. Hareketli ortalamaların nasıl hesaplandığını grafiklerdeki kullanımı ve yorumunu paylaşalım.

Basit Hareketli Ortalama nedir ve nasıl hesaplanır?

Basit Hareketli Ortalama (Simple Moving Average – SMA), hareketli ortalamaların en yalın halidir. Hesaplanması çok kolaydır. Veri toplamının veri sayısına bölünmesiyle elde edilir. Fikir vermesi açısından örnek üzerinde SMA’nın hesaplanışını inceleyelim. 10 günlük SMA hesaplamak istiyoruz diyelim. Bu durumda ilgili finansal ürünün geride bıraktığımız 10 günün kapanış fiyatlarının aritmetik ortalamasını alıyoruz.

Aşağıda, X varlık fiyatının son 10 gün içerisinde gördüğü kapanış fiyatları bulunuyor;

10 gün önce       2,50
9 gün önce         2,40
8 gün önce         3,00
7 gün önce         2,00
6 gün önce         1,50
5 gün önce         2,90
4 gün önce         1,70
3 gün önce         2,10
2 gün önce         2,70
1 gün önce         2,80

Bu fiyatlamalar doğrultusunda, 10 günlük SMA’nın güncel değerine ulaşmak için yukarıdaki değerleri toplayıp gün sayısına bölüyoruz.

2,50 + 2,40 + 3,00 + 2,00 + 1,50 + 2,90 + 1,70 + 2,10 + 2,70 + 2,80 = 2,36 (10 günlük SMA değeri)

10

Yatırımcı bu değeri 100 günlük SMA üzerinde görmek istediğinde, gerekli değeri girer. Bunun sonucunda, önceki 100 günün kapanış değerlerinin aritmetik ortalaması karşımıza çıkar.

“Ortalama” kelimesinin indikatöre ne şekilde yerleştiğini bu şekilde açıkladık. İlerleyen kısımda hesaplama çeşitlerine de değineceğiz. Ancak önce “hareketli” ibaresinin neden kullanıldığını anlamakta fayda var. Fiyat sürekli ileri doğru hareket eden bir unsur. Yani biz 10 günlük SMA kullandığımızda, sürekli yeni bir data, yeni bir fiyat karşımıza çıkar ve bunun da ortalamasının alınması, ancak 10 günlük periyodun bozulmaması gerekmektedir. İşte hareketli ortalamalar kısmındaki “hareketli” ibaresi, sürekli güncellenme özelliği nedeniyle yer almaktadır. Şöyle ki;

Yine 10 günlük SMA üzerinden ve aynı örnekten ilerleyelim

10 gün önce       2,50
9 gün önce         2,40
8 gün önce         3,00
7 gün önce         2,00
6 gün önce         1,50
5 gün önce         2,90
4 gün önce         1,70
3 gün önce         2,10
2 gün önce         2,70
1 gün önce         2,80

Bu örnekten hatırlayacak olursak 10 günlük SMA 2,36’ydı. Peki, bir gün sonrasını düşünerek yeni bir kapanış fiyatı eklersek ne olur?

11 gün önce       2,50 è En eski veri hesaplamadan çıkarılır
10 gün önce       2,40
9 gün önce         3,00
8 gün önce         2,00
7 gün önce         1,50
6 gün önce         2,90
5 gün önce         1,70
4 gün önce         2,10
3 gün önce         2,70
2 gün önce         2,80
1 gün önce         3,20 è Son kapanış hesaplamaya dahil edilir

Yeni dataya göre hesaplama yaparsak;

2,50 + 2,40 + 3,00 + 2,00 + 1,50 + 2,90 + 1,70 + 2,10 + 2,70 + 2,80 + 3,20 = 2,43 10 Günlük SMA güncel değeri

10

Hareketli Ortalama Grafikte Nasıl Görünür?

Formülle hesaplanan hareketli ortalamaların sonuçları, fiyat grafiği üzerinde birleştirilerek bir çizgi oluşturulur. İşte bu eğimli çizgiler, fiyatın altındaki veya üzerindeki hareketleriyle yatırımcıya fikir sağlarlar. Her yeni gelen kapanış, hareketli ortalamanın eğilimi üzerinde etkili olmaktadır.

Hareketli ortalamanın yapısı ve görünümünü anladıktan sonra, indikatörün türleri üzerinde durmak gerekiyor. Türler arasındaki farklılıkların bilinmesi, ortalamaların verimli kullanılabilmesi açısından önemlidir.

SMA’lar piyasada yoğun olarak kullanılsa da, her indikatör gibi zayıf yanları bulunuyor. Yatırım seçenekleri arasındaki düşünce farklılığında bir kısım, son fiyatlamaların daha önemli olduğunu kanısındayken, SMA kapsamı içindeki tüm fiyatlamaların aynı öneme sahip olduğu görülmektedir. Bu eleştiriye bağlı olarak, hareketli ortalamaların türleri ortaya çıkmıştır.

Bunlar;

- Üssel Hareketli Ortalama
- Ağırlıklı Hareketli Ortalama
- Düzeltilmiş Hareketli Ortalamadır

Yoğun olarak kullanılan hareketli ortalamalar Basit ve Üssel olmakla birlikte, kullanım çeşitliliğine bağlı olarak ihtiyaç duyulabilmesi nedeniyle tüm türleri incelemekte fayda var.

- Üssel Hareketi Ortalama (Exponential Moving Average – EMA)

EMA’lar, hareketli ortalamaların son fiyat hareketlerine ağırlık vererek yeni gelişmelere karşı daha hassas tepki verebilen halleridir. Hesaplanması çoğu yatırımcı için karmaşık ve gereksiz gelebilir. Çünkü işlem platformlarında periyot değerini girmek yeterli olabiliyor. Ancak yine de bilmek isteyenler için formül;

EMA=   [  Fiyat x                2                 ] + [        Önceki EMA x 1-                2            ]
1 + Periyot sayısı                                                1 + Periyot sayısı

Bu formülü uygularken, “Önceki EMA” ibaresi dikkatinizi çekebilir. Bu sorun, önce basit hareketli ortalamanın uygulanması ve sonrasında yukarıdaki formüle göre ilerlenmesiyle çözülecektir.

Yukarıdaki Altın grafiğinde, 100 haftalık üssel hareketli ortalamanın uzun süre boyunca yükseliş trendini desteklemesinin ardından, kırılmasıyla birlikte düşüş eğiliminin ön plana çıktığı görülüyor.

EMA ve SMA Arasındaki Fark

En çok kullanılan hareketli ortalama türleri olduğunu belirttiğimiz EMA ve SMA’nın içeriklerini görmemizin ardından, kullanımlarında ne gibi farklılıklar olduğunu öğrenebiliriz. EMA formülüne baktığımızda, son fiyatlara daha çok ağırlık veren bir gidiş olduğunu görebiliriz. Bu nedenle, EMA’lar SMA’ya göre daha hızlı cevap verebilmektedir. Bu durum, herhangi bir ortalama türünün daha avantajlı olduğundan çok, işlem vadesi ve yatırımcının bakış açısıyla yakından ilgilidir.

Yukarıda, Altın fiyatının aylık grafik içerisindeki hareketleri görülüyor. 50 aylık SMA (Kırmızı) ve 50 aylık EMA (Mavi) gerek yükseliş gerek düşüş trendlerini takipte başarılı olmuş. Ancak yükselişlerde EMA’nın daha hassas bir şekilde fiyatı daha yakından takip etme eğilimi dikkat çekiyor. En hassas kısım ise, fiyatın hareketli ortalamaları kırarak dönüş gerçekleştirdiği süreçte, en hızlı tepkiyi EMA’nın veriyor oluşu. Dikkat edildiyse, SMA hala tepkisini göstermeye çalışıyor. Ancak her iki göstergenin de, trendi belirlemede oldukça başarılı olduğu söylenebilir.

- Ağırlıklı Hareketli Ortalama (Linear Weighted Moving Average –LMA)

Üssel hareketli ortalamaya benzer yapıdaki LMA’lar, ilgili periyodun her kademesinde son veriye daha fazla ağırlık vererek hesaplamasını gerçekleştirir. 10 günlük LMA’dan örnek verecek olursak, bugünün kapanış fiyatı 10 ile çarpılırken, dünün kapanış fiyatı 9, önceki günün kapanış fiyatı 8’le çarpılarak bu şekilde devam eder. Son olarak, son gün en önemli, ilk gün en önemsiz şeklinde bir sıralama oluşur.

Yukarıdaki grafikte, 150 günlük ağırlıklı hareketli ortalamanın USDTRY paritesindeki yükseliş trendini desteklediği bölgeler görülebilir.

- Düzeltilmiş Hareketli Ortalama (Smoothed Moving Average – SMMA)

SMMA’lar EMA’ya nazaran hassasiyeti daha düşük olan ortalama türleridir. Hesaplanmasında kullanılabilecek en pratik yöntemin belirlenebilmesi için öncelikle birlikte karşılaştırma yapabiliriz.

50 periyotluk EMA = 25 periyotluk SMMA
100 periyotluk EMA = 50 periyotluk SMMA
200 periyotluk EMA = 100 periyotluk SMMA

Bu eşitlikler aslında SMMA’nın neden daha az tercih edildiğini de gösteriyor. SMMA periyot sayısını 2 ile çarptığınızda doğrudan aynı sonuca götürecek EMA seviyesini görebilirsiniz ve formülün tersini uygulayarak SMMA’ya ulaşabilirsiniz. Bu yüzden SMMA hesaplanmasında EMA formülü kullanımı en kolay yol olarak görülüyor.

Yukarıdaki grafikte, 150 saatlik düzeltilmiş hareketli ortalamanın EURTRY paritesinde desteklediği dikkat çekici yükseliş trendi görülebilir.

Periyotlar Seçimi Neyi Değiştirir?

Yazımızın önceki kısımlarında belirttiğimiz üzere, periyot seçimi yaptığımızda önceki kaç mumu dikkate almamız gerektiğine karar vermiş oluruz. Genel olarak piyasa kullanımı yoğun olan periyotlar 50, 100 ve 200 olarak karşımıza çıkmakla birlikte, bu karar yoğun olarak geçmişe dayalı fiyatlamaların sağlaması gerçekleştirerek alınır. Periyot değeri ne kadar küçülürse, hareketli ortala fiyat hareketlerine karşı o kadar hassaslaşır. Periyot yükseldikçe, hassasiyet düşer. Bu kullanımda doğru veya yanlış bir karardan ziyade, hangi zaman diliminde hangi periyodun uygun olduğu geçmişe yönelik denemelerle görülebilir. Karar vermede en iyi yol, seçtiğiniz enstrümanda daha önceki dönemlerde ve mevcut trendde en iyi tepki ve takibi hangi ortalamanın verdiğinin test edilmesidir.

Bu yazımızda, finans piyasalarında trend takibi için en kritik göstergelerden hareketli ortalamanın yapısı ve türleri üzerinde durduk. Bir sonraki yazımızda ise hareketli ortalamaların nasıl kullanılabileceğine ilişkin bilgi vermeye çalışacağız.