Nominal Değer Nedir? Nominal Değer Ne Demek?

Nominal sözcüğü dilimize Fransızcadan geçmiş Latince kökenli bir kelime… Fransızcada “isim bakımından, itibarî” anlamına geliyor. Türkçede ise “yazılı” anlamında sıfat olarak kullanılıyor.

İtibarî değer olarak da bilinen nominal değer (Par Value, Face Value), finans alanında; hisse senedi, tahvil veya para gibi bir menkul kıymetin üzerine yazılan değeri ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla nominal değer denildiğinde, herhangi bir menkul kıymetin üzerinde “yazılı olan değer”den söz edilmektedir.

Örnek verecek olursak, 100 liralık bir banknotun nominal değeri 100 liradır. Bir hisse senedinin veya tahvilin nominal değeri ise ihraç edildiği değerdir. Buna göre devlet ya da özel bir şirket, nominal değeri 100 lira olan bir tahvil ihraç ederse, bu; tahvilin vadesi geldiğinde tahvil sahibine 100 lira ödeme yapılacağı anlamına gelir. Hisse senetlerinde ise sahip olunan hisselerin nominal değerinin, şirketin toplam hisselerinin nominal değerine oranına bakılarak, şirketin özvarlıkları üzerinde ne kadarlık bir ortaklık hakkına sahip bulunulduğu hesaplanabilir.

Diğer yandan ekonomi biliminde ise, bir malın veya menkul kıymetin enflasyona göre ayarlanmamış cari fiyatına nominal değer denilirken; bu değerin enflasyondan arındırılmış hâline reel değer denilmektedir. Özellikle yüksek enflasyon dönemleri, nominal ve reel değer ayrımına fazladan bir önem kazandırır ve ekonomide hiperenflasyon olgusu yaşandığında, nominal göstergeler anlamını gittikçe yitirmektedir.

Nominal Değeri Anlamak

Bir menkul kıymetin nominal değeri ile gerçek ya da reel değeri arasında fark vardır. Tahvil ve bono gibi borçlanma araçları senetlerinde nominal değer, vadeye kadar getirinin hesaplanabilmesi için önemli ve bilinmesi gereken bir metriktir. Hisse senetlerinin nominal değeri ile piyasa fiyatı arasında ise, hemen hemen hiç ilişki yoktur. Çünkü hisse senetlerinin nominal değeri, ödenmiş sermayeden yüksek ve 1 kuruştan düşük olmamak şartıyla, keyfi olarak belirlenir. Ancak her bir hissenin ödenmiş sermayeyi eşit düzeyde temsil edebilmesi için, hisse senetlerinin nominal değerinin ödenmiş sermayeyi tam olarak bölebilen bir değer olması da şarttır.

Ekonomi biliminde ise nominal değer kavramı biraz daha farklı bir bağlamda kullanılır. Örneğin GSYH büyümesini doğru olarak hesaplayabilmek için, GSYH’deki nominal artış miktarından, enflasyon etkisini arındırmak gerekir. GSYH tutarını belirli bir baz sene cinsinden ifade ederek, mal ve hizmet miktarındaki gerçek artışının bulunabilmesi için deflatör denilen bir çarpan kullanılır. Bu bakımdan, GSYH büyümesini doğru ölçümleyebilmek için, enflasyon hesaplamasının da doğru yapılmış olması kritik bir önem taşır.

Tahvillerin Nominal Değeri

Bir tahvilin ya da bononun nominal değeri, vade tarihinde ödenecek fiyatı ve aynı zamanda kupon ödemeleri için baz alınacak değeri ifade eder. Dolayısıyla bir tahvil ya da bononun vadeye kadar getirisini hesaplayabilmek için nominal değerin bilinmesi gerekir.

Öte yandan tahvillerin nominal değeri, bir tahvilin iskontolu mu yoksa primli mi fiyatlandığını anlayabilmek için de önemlidir. Örneğin, 100 TL nominal değeri olan kupon ödemeli bir tahvil, 100 TL’nin üzerinde bir fiyattan satılıyor ya da ihraç ediliyorsa, bu primli bir tahvildir. 100 TL’nin altında satılması hâlinde ise, bu tahviller iskontolu tahvil olarak isimlendirilir.

Hisse Senetlerinin Nominal Değeri

Bir şirketin hisse senetlerine bilançosunda atanan değer, hisse senedinin nominal değeridir ve bu değer genellikle hisse başına 1 TL’dir.

Hisselerin nominal değeri ile gerek makul değerleri gerekse piyasa fiyatları arasında hemen hemen hiç ilişki olmadığından, hisselerin nominal değerinin, pratikte yatırımcılar açısından taşıdığı önem talidir. Bununla birlikte nominal değer kavramından yola çıkılarak birtakım hesaplamalar yapılabilir.

Örneğin şirketin toplam özsermayesi, ödenmiş sermayeye (hisse senetlerinin toplam nominal değeri) bölünerek, hisse başına düşen defter değerine ulaşılabilir ve bu yolla hisse yatırımcıları (ortaklar) tarafından alınan 1 lot hissenin, ne kadarlık bir defter değerine karşılık geldiği ölçülebilir.

Söz gelimi her bir hissesinin nominal değeri 1 TL, ödenmiş sermeyesi 1.000.000 TL (1.000.000 adet paya bölünmüş) ve özsermayesi 10.000.000 TL olan bir şirketin 1 lot hissesi, bu durumda;

10.000.000 TL/1.000.000 TL= 10 TL’lik

bir defter değerine sahip olacaktır. Dolayısıyla bu tür bir hesaplamayı yapan hisse yatırımcısı, borsadan söz konusu şirketin 1 lot hissesini aldığında, bunun 10 TL’lik bir defter değerine karşılık geldiğini bilebilir.

Öte yandan, hisselerinin nominal değeri 1 TL ve ödenmiş sermayesi 1.000.000 olan bir şirketin 1 lot hissesi alındığında, bu alım neticesinde şirketin 1.000.000’da 1’ine ortak olunacağı da kolaylıkla anlaşılabilir.

Ancak bu noktada zihinlerde şu türden bir karışıklık yaşanması muhtemeldir: Ödenmiş sermayesi 1.000.000 TL olan bu şirketin, her bir hissesinin nominal değeri 1 TL değil de, örneğin 1 kuruş olsaydı, bu durumda 1 lot hisse sahipliği durumda ortaklık oranı 1.000.000’da 1 değil de; 100.000.000’da 1 olacaktı.

Yapılan aritmetik hesaplamaya göre ilk bakışta doğru gibi gelen bu önerme esasında yanlıştır. Çünkü borsada işlem birimi adet değil, lottur ve 1 lot tüm pay ve yeni pay alma hakkı işlemlerinde 1 TL nominal değer karşılığıdır. Aynı şekilde Borsa tarafından ilan edilen fiyatlar da, 1 TL nominal değerli payın veya 1 TL nominal değerdeki pay üzerinde yer alan yeni pay alma hakkının piyasa fiyatıdır. Bu sebeple borsadan, örneğin her bir hissesi 1 kuruş nominal değerli olan bir hisse senedinden 1 lot alındığında, esasında 100 adet hisse alınmış olmaktadır. (bkz. Borsa İstanbul A.Ş. Pay Piyasası Prosedürü)

Ekonomide Nominal Değer

Ekonomik anlamda nominal değer, bir şeyin mevcut standartlara göre ölçülen değeridir. Örnek vermek gerekirse, bir ülke sınırları içerisindeki üretilen nihai mal ve hizmetlerin cari fiyatlar ile toplam tutarına nominal GSYH denir ve bu değer enflasyonu ve diğer piyasa faktörlerini hesaba katmaz.

Bir ülke ekonomisinin ne kadar iyi işlediğinin niceliksel bir ölçüsü olarak ekonomide çok yaygın olarak kullanılan GSYH’deki yüksek bir büyüme oranı, güçlenen bir ekonominin işaretidir. Aksine düşük bir GSYİH büyüme oranı ise ekonomik aktivitedeki yavaşlamayı gösterir.

Enflasyonist bir ortamda bir ülkenin nominal GSYH'si yüksek bir ekonomik büyümeyi gösterebilir, ancak enflasyona göre ayarlandıktan sonra gerçek (reel) GSYH büyüme hızı çok daha düşük çıkabilir. Nominal GSYH’nin enflasyon etkisinden arındırılması sayesinde, GSYH’deki artış, baz alınan yıla göre ekonomideki gerçek büyüme oranını gösterir. Böylelikle üretilen ürün ve hizmetlerdeki artış oranından fiyat artışı etkisi izale olarak, büyüme oranı ürün ve hizmetlerin miktarsal artışını yansıtır biçime dönüştürülür.

Reel ve Nominal Değer Farkının Önemi

Nominal değerler üzerinden düşünmek ve hesap yapmak basittir; nominal değerler üzerinden fiyatları, yatırımları ve diğer çeşitli parasal değerleri karşılaştırmak kolaylıkla yapılabilir. Bununla birlikte yatırım kararlarında nominal değerler, özellikle enflasyonist dönemlerde, gerçekleri yansıtmaktan uzaktır. Bu yüzden en uygun yatırımın belirlenmesinde vergiler, enflasyon ve alternatif maliyetlerin de önemli olduğu göz önünde bulundurulmalı ve yatırım seçenekleri reel getiri oranına göre değerlendirilip karşılaştırılmalıdır.

Örneğin, TÜİK’in verilerine göre 2022 Aralık ayı itibariyle yıllık TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) artışı %64,27 olarak gerçekleşmiştir. Buna göre, misal olarak aynı zaman zarfında yatırımlarından %64,27 nominal getiri sağlayan bir yatırımcı, esasında reel olarak herhangi bir getiri elde edememiş, ancak satın alma gücünü koruyabilmiştir.

GCM Yatırım Farkıyla, Borsa İstanbul’da Yatırım Yapın

Geleceğinizin inşasına bugünden başlayın ve yarınlarınıza yatırımı yarına ertelemeyin.

Öyleyse şimdi siz de GCM Yatırım’da kendiniz için bir Yatırım Hesabı başvurusu yapın ve tasarruflarınızı Borsa İstanbul’da değerlendirin.

Üstelik borsa hesabınız açılana kadar, dilerseniz GCM Yatırım’ın sunduğu eşsiz ayrıcalıktan siz de faydalanabilir ve kullanımı tamamen ücretsiz olan “Demo Hisse Hesabı” ile 100.000 TL sanal parayla hiç risk almadan Borsa İstanbul’da yatırım yapmanın deneyimini yaşayabilirsiniz.

GCM Yatırım ile Borsa Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun