Opsiyonlar ile Finansal Piyasalarda Riskten Korunma (Hedging) Yöntemleri

Üniversitede “Risk Yönetimi” dersi almıştım. Hocamız, dersin ilk gününde sınıfa girmiş ve kısa bir tanışma faslından hemen sonra bize hitaben şu sözü söylemişti: “Riskleri yönetmezseniz, riskler sizi yönetir.”

Konu piyasalar olunca riski yönetmek ya da diğer bir söyleyişle riskten korunmak, herhangi bir finansal araçtaki pozisyonunuzun, piyasadaki fiyat oynamaları karşısında maruz kalabileceği değer kaybı riskini önlemek ya da azaltmak anlamına gelir.

Korunma (Hedging) Ne İşe Yarar?

Diyelim ki uzun yıllar çalışıp para biriktirdiniz ve geçmişten beri hayallerinizi süsleyen o otomobilin son modelini en sonunda almayı başardınız. 

Galeriden arabayı alır almaz direksiyon koltuğuna oturdunuz ve içinizde kelebekler uçuşarak yollara koyuldunuz. Sorun şu ki, yeni arabanızın, değil başına büyük bir kaza gelmesi ihtimali, kaportasının bir yerinin çizilmesi düşüncesi bile sizi ürpertmeye yetiyor.

Elbette çözümün ne olduğunu çok iyi biliyorsunuz: Sigorta!

Doğrusu piyasalar da, çoğu zaman İstanbul trafiği kadar kaotik olabiliyor ve beklenmedik durumlar yüzünden portföyünüz hızlı bir değer kaybı yaşayabiliyor. Hele bir de piyasaların kapalı zamanına denk gelinirse, olağanüstü bir gelişme karşısında hızlı bir aksiyon alabilme şansı da maalesef olamıyor. 

• Peki, bunun için bir sigorta mekanizması yok mu?
• Evet, var… Opsiyonlar!

Opsiyonlarla Korunmanın Dayanılmaz Hafifliği 

Opsiyonlar, birbirinden farklı deltalara sahip, son derece esnek araçlar olmaları ve uzun pozisyonda sınırlı risk taşımaları sebebiyle küresel düzeyde popüler bir riskten korunma aracıdır.

Opsiyonlarla uygulayabileceğiniz farklı korunma (hedging) stratejisiyle, finansal varlıklarınızı bir nevi sigorta altına alarak geceleri daha rahat bir uyku çekebilirsiniz.

Ancak opsiyonlarla uygulayacağınız korunma stratejilerini, diğerleriyle karıştırmayın; çünkü buradaki alternatif yöntemler çok daha çeşitli. Üstelik opsiyonlar ile korunma yaparak riskinizi hassas bir şekilde sınırlarken kâr potansiyelinizi de tümden törpülemek zorunda değilsiniz.

Opsiyonlarla Hangi Ürünlerde Korunma (Hedging) Yapabilirim?

Örneğin maliyetleri USD, gelirleri ise EUR cinsinden olan bir dış ticaret şirketiniz olduğunuzu varsayalım. Dolar ile bugünden hammadde ya da ticari mal alıp, bu ürünleri Euro ile fiyatlayarak satıyorsunuz. Bu durumda Euro’un Dolar karşısında değer kaybetmesi, gelir- maliyet dengenizi bozabilir. Fakat EUR/USD satım opsiyonu alarak bu riski kontrol altına alabilirsiniz.

Ya da yurt dışı piyasalarda bir hisse portföyünüz bulunuyorsa; Apple, Facebook, Netflix benzeri hisse opsiyonlarını kullanarak doğrudan hisse senedi özelinde veya hisse portföyünüzün endeks ile olan ilişkisinden (ß-Beta) yola çıkarak S&P 500 ya da Nasdaq100 gibi endeks opsiyonları ile korunma gerçekleştirebilirsiniz. 

Benzer şekilde emtia piyasasından doğan risklerinizi de emtia üzerine yazılmış opsiyonlar ile sınırlandırabilirsiniz. Örneğin, düğününüzde takılan altınlarınızın değer kaybı riskini yönetmek için, ONS Altın opsiyonları tam bir biçilmiş kaftandır. “Altın zaten güvenli liman, neden korunmam gereksin ki?” diye düşünüyorsanız, Ons Altın’ın geçmiş yıllarda sergilediği volatiliteyi bir daha gözden geçirmenizi tavsiye ederim.

Örneklerle Opsiyon Korunma (Hedging) Stratejileri

Öncelikle Apple hisse senedini piyasadan 150 $ maliyetle satın aldığımızı düşünelim.

Bu durumda, söz gelimi, Apple hisse fiyatı 200 $’a yükseldiğinde 50 $ kazanır, 100 $’a düşerse 50 $ zarar ederiz. Diğer bir deyişle, hisse fiyatının düşüşüne karşı hiçbir kalkanımız yok. 

Şimdi bu pozisyonumuzu üç farklı stratejiyle, üç farklı şekilde nasıl koruma altına alabileceğimizi görelim.

Long-Put Stratejisi ile Korunma (Married Put)

Örnek Uygulama: Hissede uzun pozisyondayken, vadesine 30 gün kalmış Apple hissesi üzerine yazılmış 150 $ kullanım fiyatlı Satım (Put) Opsiyonu 5 $ prim karşılığında satın alınır (long).

(Her bir Apple opsiyonunun sözleşme büyüklüğü 1 adet hissedir.)

Sonuç: Bu işlemle yatırımcı, tüm riskini 5 $’a düşürmüştür.

Long - Put Korunma Stratejisi Vade Sonu Grafiği

Yatay Eksen: Hisse Fiyatı; Dikey Eksen: Korunmalı Kâr Zarar Durumu 

Yorum:  Apple hisse senetlerinin adet maliyeti 155 $’dır. Diğer bir ifadeyle, yatırımcı, adeta Apple hisse senedini 155 $’a almış gibidir, fakat riski en kötü durumda dahi (150 $ ve altı) 5 $’ı geçmeyecektir. Bu korunma yöntemi, tıpkı gündelik hayatımızdaki herhangi bir rizikoya yönelik olarak belirli bir maliyete katlanarak sigorta yaptırmaya benzer ve bu hâlde opsiyon sözleşmesi de -alıcı için- sigorta poliçesi gibi bir işleve sahip olur.

Dikkat: Vade içi korunmalarda, sahip olunan her bir hisseye karşı kaç adet opsiyon alınması gerekeceği 1/(Delta*Sözleşme Büyüklüğü) formülüne göre hesaplanmalıdır. 

Varyasyonlar: Bu korunma yönteminde, farklı kullanım fiyatlı opsiyonlar da kullanılabilir. Zararda opsiyonlar korunma maliyetini düşürürken, riske maruz değeri yükseltir. Kârda opsiyon ise, korunma maliyetini yukarı çekmek ile birlikte, riski çok daha sınırlı bir düzeye indirir.

Hisse Pozisyonuna Karşı Alım Opsiyon Satmak (Covered Call Writing)

Örnek Uygulama: Apple hisse senedine sahipken, vadesine 30 gün kalmış 160 $ kullanım fiyatlı, Apple Alım (Call) opsiyonu 2 $ prim alma karşılığında satılır.

Sonuç: 150 $ maliyetli hisse senedi pozisyonu korunurken, hisseyi 160 dolardan 1 ay sonrası için 160 $’a alım hakkı 2 $ prim karşılığında satılmıştır ve bu yolla hisse maliyeti 148’a düşürülmüştür.

Diğer bir ifadeyle, alınan prim sayesinde, yatırımcı pozisyona aldığı prim kadar kârda başlamış gibidir ve bu da yatırımcıya hisse fiyatının düşüşüne karşı kısmi bir korunma sağlamaktadır. Ancak bunun karşılığı olarak da, hissedeki kâr potansiyeli 160 $’ın üstü için sınırlandırmıştır (Vade sonu için maksimum kar: 160 $ - 150 $ + 2 $ = 12 $).

Hisse Pozisyonuna Karşı Alım Opsiyon Satmanın Vade Sonu Grafiği

Yorum: Alınan prim sayesinde hem yatay ya da yükselen bir piyasada pozisyon kâr edecektir. Hisse maliyetinin düşmüş olması, 160 $ seviyesine kadar kâra 2 $’lık (alınan prim  kadar) bir katkı yapacaktır.

Ancak 160 $’ın üzerinde opsiyon piyasasındaki Short-Call pozisyonundan dolayı satım yükümlülüğü devreye girerek kâr potansiyelini sınırlandıracaktır. Buna göre, bu tür bir korunmanın yatırımcıya tek maliyeti, piyasa yükselişi durumda, belirli bir seviyenin üstü için feragat edilen kâr potansiyelidir.

Varyasyonlar: Daha düşük kullanım fiyatlı bir alım opsiyon satımı daha yüksek düzeyde korunma sağlarken, kâr potansiyelini aşağı çekecektir. Daha yüksek kullanım fiyatlı alım opsiyonu satımı ise, kârı daha yüksek bir seviyede sınırlarken, korunma işlevi azalacaktır.

Covered Call Stratejisinin Naked Call Stratejisinden Farkı: Naked Call stratejisi, diğer bir ifadeyle dayanak varlıkta herhangi bir pozisyona sahip olmaksızın yapılan alım opsiyonu satımı (short-put), sınırsız bir bir yükümlülük karşılığında nötrden düşüşe bir beklentiyle uygulanan bir opsiyon stratejisidir.

Ancak Covered Call stratejisinde, zaten sahip olunan bir menkul kıymete ait bir alım hakkı satımı söz konusudur; dolayısıyla satılan alım hakkı karşılıksız değildir. Bu stratejide yatırımcının beklentisi sınırlı bir yükseliş içerisinde düşük oynaklık gösteren bir piyasadır.

Koruyucu Yaka Stratejisi (Protective Collar)

Örnek Uygulama: 150 $ maliyetle hisse elde tutulurken, daha düşük kullanım fiyatlı (145 $) bir satım opsiyonu 3 $’dan alınır ve daha yüksek kullanım fiyatlı (160 $) bir alım opsiyonu 2 $’a satılır.

Sonuç: Yatırımcı para-dışı bir satım opsiyonu 3 $’dan almış ve yine para-dışı bir alım opsiyonunu 2 $’dan satmıştır. Bu sayede satım opsiyonuna ödenen net prim 1 $’a düşmüştür. Hissenin yeni maliyeti 151 $’a yükselirken, kâr potansiyeli ve zarar riski aynı anda sınırlandırılmıştır.

Koruyucu Yaka Stratejisi Vade Sonu Grafiği

Yorum: Görece olarak çok düşük bir maliyetle (örneğimizde 1 $) korunma sağlanmış ve risk 6 $’a kadar çekilmiştir. Kâr potansiyeli ise yeni hisse maliyeti 151 $’dan 160 $’a kadar devam etmektedir (9 $). 

Bu korunma yöntemi maliyet avantajı ve opsiyonlara özel olması dolayısıyla ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Stratejinin temel mantığı, zarar riskini çok düşük -hatta bazen sıfır- maliyet ile yalnızca potansiyel kâra belirli bir seviyeden limit koyarak bertaraf etmek üzerine kuruludur. Dolayısıyla bu yöntemle korunmada, katlanılan esas maliyeti ağırlıklı olarak fırsat maliyeti oluşturur.

Dikkat: Koruyucu Yaka (Protective Collar) stratejisi uygulanırken, alınan satım opsiyonun kullanım fiyatı, dayanak varlığın spot fiyatının altında; satılan alım opsiyonunun kullanım fiyatı ise, dayanak varlık fiyatının üzerinde seçilmelidir.

Varyasyonlar: Alınan satım opsiyonunun ya da satılan alım opsiyonunun kullanım fiyatı daha düşük seçilerek maliyet daha da aşağıya çekilebilir. Fakat bunun kâr-zarar aralık ve seviyelerine etkisi negatif olacaktır. 

GCM Opsiyon İşlemlerinin Şimdi Ücretsiz Deneyin

GCM Yatırım sayesinde, küresel piyasalara açılmanın yeni bir yolunu daha keşfedin ve bunun için daha fazla beklemeyin.

Bunun yerine kendiniz için hemen ücretsiz bir GCM Opsiyon Deneme Hesabı oluşturun ve opsiyon piyasasında yatırım yapmanın avantajlarını, 100.000 $ sanal parayla hiç risk almadan bizzat deneyimleyin.

GCM Yatırım ile Opsiyon Yatırımı Yapmak İçin Ücretsiz Demo Hesabınızı Şimdi Oluşturun