YTD Nedir? Borsada Yatırım Tavsiyesi Değildir İbaresinin Anlamı

Piyasalarla az çok ilgilenen ve bu konuda bilgi paylaşımı yapan kişileri takip edenler, finansal yorum paylaşımında bulunan kişilerin sıklıkla YTD kısaltmasını kullandığını görürler.

“Yatırım tavsiyesi değildir.” anlamına gelen bu kısaltmanın birçok yerde kullanılmasının arka planında “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ III-37.1” de yer alan 79. madde hükmü uyarınca genel yatırım tavsiyesi sunumunda bulunması gerekli görülen ve ilgili Tebliğ’in Ek/3 bölümlünde yer alan yasal uyarı notuna atıf maksadı olduğu söylenebilir.

Benzer şekilde yine aynı Tebliğ kapsamında genel yatırım tavsiyesinin müşteriye bire bir sunulması sırasında ise EK/4’te yer alan uyarının müşteriye yapılması zorunlu kılınmıştır. İlgili yasal uyarı notları, içeriğin özel nitelikte tavsiye olmadığını ve yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında değerlendirilmemesi gerektiğini belirtir niteliktedir; çünkü her yatırım tavsiyesi tüm yatırımcıların beklentilerine uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Diğer taraftan yatırım danışmanlığı faaliyeti ciddi bir liyakat, donanım ve tecrübe gerektirdiği gibi, genel yatırım tavsiyesi vermek de bu alanda yetkin olmak ve yine yasal sınırlamaların getirdiği sorumluluk bilinciyle hareket etmeyi gerekli kılar. Yatırım danışmanlığının ne şekilde ve kimler tarafından yapılabileceği ve nelerin genel nitelikte yatırım tavsiyesi sayılacağı ise ilgili mevzuat hükümleriyle açıkça belirtilmiştir.

Bazen içerisinde ironi barındıran kısa bir hikâye, uzun ve detaylı bilgilere kıyasla bir konuyu daha etkili ve anlaşılır kılabilmektedir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) kamu spotu olarak hazırladığı aşağıdaki kısa video da, bu konunun önem ve hassasiyetini son derece aydınlatıcı bir biçimde gözler önüne sermektedir.

YTD Nedir?

Kurumlar tarafından hazırlanan farklı nitelikte birçok araştırma raporunda yasal uyarı notları olduğu görülür. Öte taraftan şahısların günümüzün çeşitli iletişim mecralarından (forumlar, siteler, sosyal medya mecraları vb.) yaptığı bilgi ve yorum paylaşımlarında ise açılımı “Yatırım tavsiyesi değildir.” olan YTD kısaltmasının sıkça kullanıldığına şahit olunmaktadır.

Piyasalara yönelik yapılan birçok paylaşımda bu uyarının yer almasının sebebinin, ilgili paylaşımın kişisel bir yorum ya da bilgi paylaşımı mahiyetinde olduğunu belirtmek ve yapılan paylaşımların belirli bir kişi ya da gruba yönelik özel bir tavsiye niteliği taşımadığını vurgulamak olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü yatırım tavsiyesi belirli bir yatırımcı ya da yatırımcı grubuna özel olarak yönlendirici nitelikte yapıldığında, sunulan bu hizmet yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamına girmektedir. Ancak yorumların genel nitelikte tavsiye olduğuna belirtmek için Tebliğ’de Ek/3’te yer alan yasal uyarı metninin kullanılmasının daha uygun olacağı söylenebilir.

Tüm bunlara ilaveten her ne koşulda olursa olsun, benzeri paylaşım ve yayımlarda yine ilgili Tebliğ’in öngördüğü şartların sağlanması gerektiği unutulmamalı ve YTD türünden uyarıların yasal ve idari sorumluluklardan muafiyet sağlamayacağı bilinmelidir.

Borsada YTD Ne Demek?

Borsada hangi hissenin alınacağı ve/veya yatırımcının risk-getiri tercihine göre portföyde ne oranda hisse ağırlığı olacağı kararının verilmesi yatırımda önemli bir süreçtir.

Bu noktada yatırımcıların birçoğu piyasalar konusunda tavsiye, destek ve yardım almak isteyebilirler. Ancak bu alanda yetkisi olmayan kişi veya kurumlardan alınan tavsiyeler, kişinin yatırımcı profilinize uygun olmayabileceği gibi, yanıltıcı maksatlı da olabilir.

Yatırım danışmanlığı faaliyeti iznine sahip kurumlar, bir kişiye ya da bir gruba yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunmadan önce yatırımcıların profilini ve risk-getiri tercihlerini anlamaya yönelik uygulamalarda bulunurlar. Bu bağlamda yetkili kuruluşun bir müşteriye bireysel portföy yöneticiliği veya yatırım danışmanlığı hizmeti sunmak üzere çerçeve sözleşmesi imzalamadan önce “yerindelik testi” uygulanması “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ III-37.1” 40. Maddesi uyarınca zorunludur.

Yatırım Tavsiyesi Vermek Yasal Mı?

YTD uyarısıyla karşılaşan birçok kişinin aklına “Yatırım tavsiyesi vermek suç mu?” sorusu gelebiliyor ve “Yatırım tavsiyesi vermek yasal mı değil mi?” diye merak ediliyor.

Bu gibi soruların en net cevabı, yatırım tavsiyesi vermenin yetkilendirilmiş yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında yapıldığında suç olmadığı, aksine bunun yatırımcıların önemli bir ihtiyacını karşılayan profesyonel bir hizmet olduğudur.

Peki, burada sözü edilen “Yatırım danışmanlığı nedir? Şimdi gelin bu soruya mezkûr Tebliğ’in 45. maddesinden cevap bulalım:

"1. Yatırım danışmanlığı, yetkili yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunması faaliyetidir.

2.Genel yatırım tavsiyeleri ile finansal bilgi sunulması birinci fıkra kapsamında değildir.”

Yukarıdaki maddeni 2. fıkrasında sözü geçen genel yatırım tavsiyesinin sunulması ve genel yatırım tavsiyelerinde uyulması gereken esaslar ise yine aynı Tebliğ’in 73. ve 78. maddelerinde açıklanmıştır.

“Yatırım danışmanlığı kimler tarafından yapılabilir?” sorusu da, yine yukarıda ismi geçen Tebliğ’in 46. maddesinin 1. fıkrasında şöyle izah edilmiş:

“1. Yatırım danışmanlığı faaliyeti, Kuruldan izin almak kaydıyla aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabilir.”

YTD Kullanım Örnekleri

Yatırım danışmanlığı faaliyet izni bulunan yatırım kuruluşları yapılan “uygunluk testi” sonucunda belirlenen risk-getiri tercihine göre müşterilere tavsiyede bulunabilir.

Diğer yandan yatırım danışmanlığı faaliyet yetkisi bulunmayan kurumlar da; örneğin, “Sizin risk sınıfınızda yer alan müşterilerin yatırımlarının %30’unu orta vadeli olarak sermaye piyasasına yönlendirmelerini tavsiye ederiz.” diyebilir ve bu tavsiye yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında değerlendirilmez. Bkz. SPK, Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile  Yatırım Kuruluşlarına İlişkin  Rehber

Tüm bunlara ilaveten yatırım danışmanlığı kapsamına girmeyen ve genel yatırım tavsiyesi niteliğinde olan birçok husus vardır. Örneğin bir kişi ve/veya gruba yönelik olmayan genel yatırım tavsiyesi niteliğindeki raporların bankalar dâhil yatırım danışmanlığı yetki belgesi olmayan yatırım kuruluşları tarafından hazırlanıp yayımlanmasında bir sakınca görülmemiştir. Dolayısıyla bu tür raporlar çeşitli iletişim kanalları ile genel yatırımcı kitlesine iletilebilir.

Ancak bu tür raporlarda, ilgili içeriğin belirli bir müşteriye özel olarak yönlendirici nitelik taşımadığı hususu, yatırımcıları bu konuda aydınlatmak maksadıyla rapor içerisinde yasal uyarı metinleri kullanılarak belirtilmelidir.

YTD Neden Kullanılır?

Finansal piyasalarda birikimlerimizi nasıl değerlendireceğimize yönelik kararlar alırız. Yatırım kararı alırken, her biri farklı özelliklere sahip birçok piyasa ve bu piyasalarda da çeşitli risk düzeylerine sahip çok sayıda yatırım seçeneği karşımıza çıkar ve her yatırım kararı farklı sonuçlar doğurur. Yatırımların sonucu ise her yatırımcının beklentisine uygun olmayabilir; çünkü her bir yatırımcının risk iştahı, mali durumu ve risk-getiri tercihi farklıdır.

Kimi yatırımcı için, düşük getiri sunsa da mümkün ölçüde anaparanın güvenliğini sağlayan bir ürün daha caziptir. Kimi yatırımcı ise, mevcut sermayesiyle yüksek risk alıp daha yüksek getiriyi hedeflemek ister.

Durum böyle olunca belirli bir kişiye veya gruba yönelik özel nitelikte yatırım tavsiyesi vermek, ancak kişilerin mali durumu, risk ve getiri tercihleri bilinerek yapıldığında sağlıklı bir zemine oturabilir. Bu yüzden, yasal mevzuat gereğince belirli bir kişi ya da gruba yönelik yatırım tavsiyesi vermek ancak yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında mümkün kılınmıştır.

Diğer taraftan genel yatırım tavsiyesi olan veya yatırım danışmanlığı kapsamına girmeyen paylaşımlarda ise yatırımcıların bu duruma yönelik aydınlatılması bir gerekliliktir. Bu bağlamda ilgili paylaşımlarda esas olan, Tebliğ’de yer alan uyarı metinlerinin kullanılmasıdır. Birçok yerde karşılaşılan “YTD” veya “Yatırım tavsiyesi değildir.” ibarelerinin ise, genel olarak ilgili uyarı notuna atıfla kullanıldığı veya söz konusu yasal gerekliliğin bir yansıması olarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır.

Sonuç

Yatırım yaparken birçoğumuz uzman bir kişiden destek almak isteyebiliriz ve bu ihtiyacı karşılarken doğru bilgiye ulaşmak ve güvenilir/yetkili kurum ve kişilerden tavsiyeler almak kritik önem taşır.

Özel nitelikte tavsiye için yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlardan yatırım danışmanlığı almak gerekirken; genel nitelikte yatırım tavsiyeleri tarafında da yine yetkili kurumlara ve lisanslı kişilere kulak verilmelidir. Diğer taraftan internet ve sosyal medyada hızla yayılan yatırım tavsiyeleri konusunda ise dikkatli olunmalıdır. Çünkü bu tür mecralarda, uzmanlık kapsamında olmadığı halde yorum yapanların veya kendi menfaatlerini temin için yatırımcıları yanıltıcı yönlendirmelerde bulunanların olabileceği de unutulmamalıdır.

Nitekim SPK, bu tür olumsuz vakaları defalarca tespit etmiş ve kamuoyuna duyurmuştur. Dolayısıyla, yatırım tavsiyesi niteliğinde paylaşımlar yapan kişilere karşı temkinli olmak ve bu konuda yetkili kurumlara ve lisanslı kişilere yönelmek çok daha sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.

Son olarak şunu da hatırlatmak gerekir: "YTD” ya da “Yatırım tavsiyesi değildir.” uyarısı, izinsiz sermaye piyasası faaliyetinde bulunma durumunda yasal ve idari yaptırımlara maruz kalmamak için tek başına yeterli olmayacaktır.