Brent Petrol

Brent Petrol Nedir?

Brent Petrol, Birleşik Krallık ve Norveç arasında yer alan Kuzey Denizi'ndeki petrol sahalarından çıkarılan bir ham petrol türüdür.

"Hafif” (düşük yoğunluklu, API gravite değeri 38,3) ve "tatlı" (kükürt içeriği düşük - %0.37) petrol özelliğine sahip Brent Petrol, West Texas Intermediate –WTI Ham Petrol ile birlikte, dünya ham petrol fiyatlaması için uluslararası ölçüt (benchmark) olarak kabul edilen petrol türlerinin başında gelir. Energy Intelligence'a göre, uluslararası ticarete konu olan fiziksel ham petrolün yaklaşık %78'i doğrudan veya dolaylı olarak Brent Petrol kıyaslaması üzerinden fiyatlandırılmaktadır.

Özellik bakımından Brent Petrol de, WTI Ham Petrol gibi “hafif” ve “tatlı” türde bir petrol olmasına rağmen WTI Ham Petrol, Brent Petrol’e göre biraz daha tatlı ve hafiftir ve ABD’de bulunan petrol sahalarından çıkarılır.

Brent Petrol Fiyatları Nasıl Belirlenir ve Hangi Faktörler Fiyatları Etkiler?

Son yıllardaki fosil yakıt kullanımını azaltarak yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelme çabalarına rağmen, petrol küresel ekonomide hala önemli bir rol oynamaktadır. Petrol fiyatlarının belirleyicisi ise, tüm ürün ve hizmetlerde olduğu gibi, en temelde arz ve talep koşullarıdır.

Petrol arzı, petrol üretiminde kullanılan teknolojilerdeki değişimle birlikte farklılaşan üretim kapasitesi ve maliyetleri, genel olarak petrol ihraç eden ülkelerin ticaret politikaları, doğal afetler ve jeopolitik gelişmeler gibi birçok faktörden etkilenir. Geçmiş dönemlerde petrol arzı tarafında özellikle OPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries- Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyesi ülkelerin üretim kotalarını artırması veya azaltması küresel petrol arzını büyük ölçüde etkilerken; günümüzde Amerika da, artan petrol üretimi sayesinde, petrol arzı tarafındaki etkisini artırmıştır.

Petrol fiyatlarını etkileyen talep yönlü faktörler düşünüldüğünde ise akla gelen en önemli değişken küresel ekonomik büyüme hızıdır. Küresel ekonomideki canlanma dönemleri, konjonktürel olarak petrol talebinin artmasını sağlar; çünkü artan üretim aktivitesi, daha fazla enerji ihtiyacını doğurur. Aksine resesyon dönemleri ise talebin kısılmasına sebep olarak, petrol fiyatlarında gevşemeye sebep olur.

Son olarak dünya petrol piyasalarında işlem gören petrol ürünleri genellikle Amerikan Doları üzerinden fiyatlanır. Bu yüzden Brent Petrol fiyatları ABD dolarındaki değişikliklerden de etkilenebilir.

Brent Petrol Fiyatlarındaki Son Durum Nedir?

Aralık 2021'in son haftalarında ve 2022'nin başlarında 77$-79 $ arasında işlem gören Brent Petrol, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Şubat ortasında 100$ seviyelerine yükseldi. 2022 Mart ayında ABD Başkanı Joe Biden, savaş yaptırımları kapsamında ABD'nin Rusya'dan tüm enerji, petrol ve gaz ithalatını yasakladıklarını duyurdu ve Brent Petrol varil fiyatı 139,13 $ seviyelerini gördü.

Ancak yükseliş uzun sürmedi. Dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin'in katı Covid-19 önlemleri uygulamasının ardından taleple ilgili endişeler, Mart ortasına doğru petrolü 100 $’ın altına geriletti.

Brent Petrol varil fiyatı 2022 yılsonunu 85,91 $ düzeyinde tamamlarken, 2023 Şubat ayı sonunda, önceki yılsonu kapanışa göre %3,2 düşüşle 83,12 $ düzeyinden fiyatlandı.

OPEC+ ülkeleri, 5 Ekim 2022 tarihli toplantılarında, günlük petrol üretimini Kasım 2022'den itibaren 2 milyon varil azaltma kararı almıştı. 2023 Şubat ayı toplantısında ise Çin’deki talep ve Rusya’daki arz belirsizlikleri gerekçesiyle üretim politikasında değişikliğe gidilmeyeceği kararını duyurdu.

Bu yazı yazıldığı sırada (1 Mart 2023) 83 $ civarında işlem gören Brent Petrol varil fiyatı, 2023 sene başından beri en düşük 77,72 $ seviyesini görürken, en yüksek 89,09 $’dan fiyatlandı.

Brent Petrol Fiyatlarındaki Değişimleri Takip Etmek İçin Neler Yapabilirim?

Güncel Brent Petrol fiyatlarındaki değişiklikleri anlık ve canlı olarak izlemek için herhangi bir data sağlayıcıyı kullanabileceğiniz gibi, dilerseniz GCM Forex masaüstü, mobil ya da web platformlarımızdan faydalanabilir ve Brent Petrol grafikleri üzerinden teknik analiz çalışmaları yapabilirsiniz.

Brent Petrol piyasasını etkileyen faktörler arasında; küresel petrol arz ve talebi, jeopolitik olaylar, OPEC+ kararları, ham petrol stokları, ekonomik büyüme beklentileri ve yatırımcı eğilimleri gibi birçok değişken yer alır. Bu nedenle, Brent Petrol fiyatlamasını sağlıklı bir şekilde yorumlayabilmek için, Brent Petrol fiyatlarını etkileyen temel verilerin de yakından izlenmesi gerekir. Bu noktada petrol piyasasındaki son gelişmeler konusunda güncel kalmak için, GCM Yatırım araştırma ekibi tarafından hazırlanan Petrol analiz raporlarını takip etmeniz de son derece yararlı olacaktır.

Brent Petrol Fiyatlarındaki Yükseliş ve Düşüşler Nelerle İlişkilidir?

Brent Petrol fiyatlarındaki yükseliş ve düşüşler birçok faktörle ilişkilidir. Brent Petrol fiyatlarındaki değişimleri tetikleyen etki derecesi yüksek bazı unsurlar şunlardır:

• Küresel ekonomik performans: Küresel ekonomik büyüme hızı, petrol talebini etkileyen en önemli faktörlerin başında gelir; çünkü artan üretim artan enerji tüketimi demektir. Petrol piyasasındaki talebin ana itici güçleri ABD, Çin, Hindistan, Rusya ve Japonya’dır. Bu beş ülkenin günlük toplam petrol tüketimi, küresel petrol tüketimin yaklaşık yarısına karşılık gelir. (EİA-2021) Dolayısıyla bu ülkeler başta olmak üzere, küresel ekonominin başat ekonomik güçlerindeki canlanma ve resesyon dönemleri, petrol fiyatlarının seyri üzerinde belirleyicidir.
• Jeopolitik olaylar: Petrol üretim bölgelerinde potansiyel petrol arzını kesintiye uğratabilecek çatışmalar ve ülke arasındaki petrol ticaretini etkileyebilecek anlaşmazlıklar, petrol piyasasındaki dengelerin değişmesine sebep olabilir.
• OPEC: Bu organizasyon 1960 yılında kuruldu ve şu anda 13 üye ülkesi var. OPEC üyesi ülkeler küresel petrol üretiminin yaklaşık %44'ünü gerçekleştirmekte ve kanıtlanmış petrol rezervlerinin yaklaşık %81'ini kontrol etmektedir. (OPEC, 2019) Bu sebeple OPEC, dünyadaki petrol arzı tarafında hâlâ büyük bir etkiye sahiptir ve örgütün politikaları petrol fiyatlarını etkilemektedir.
• Alternatif enerji kaynakları (İkame kaynaklar): Daha uzun dönemli ve yapısal bir dönüşüm ihtimali olarak, alternatif enerji kaynaklarının gelişimi ve kullanımın oranındaki artış eğilimi petrol talebinin azalmasına sebep olabilir; bu da petrol fiyatlarını baskılayabilir.

Brent Petrol Fiyatlarının Yatırım Dünyasında Etkisi Nedir?

Ocak 1973 ile Aralık 1974 arasında, başta İngiltere olmak üzere dünyanın neredeyse tüm büyük borsaları ayı piyasasına girdi. Yaşanan bu büyük düşüş, Büyük Buhran'dan sonra en kötü borsa düşüşü olarak kayıtlara geçti. Başka faktörler de olmakla birlikte, borsa çöküşünün ana nedenlerinden biri olarak Ekim 1973'te başlayan Petrol Krizi görülmüştür.

Yüksek petrol fiyatlarının ekonomileri ve borsayı olumsuz etkileyeceği yönünde genel bir kanı vardır. Bu yüzden petrol fiyatlarının yatırım dünyasına etkisi, hisse senedi piyasaları özelinde birçok araştırmaya konu olmuştur.

FED’in Cleveland merkezindeki araştırmacılar tarafından yapılan bir çalışmada, petrol fiyatı ve borsa fiyatlarındaki ilişki incelenmiş, ancak şaşırtıcı bir şekilde, petrol fiyatları ile borsa arasında çok az ilişki olduğu gözlenmiştir.

Uluslararası Para Fonu'nda (IMF) bir ekonomist olan Andrea Pescatori ise, 2008'de gerçekleştirdiği benzer bir çalışmada, S&P 500 fiyatlaması ile ham petrol fiyatlarının ara sıra aynı yönde hareket ettiği, ancak ilişkinin zayıf olduğu tespitinde bulunmuş ve %95'lik bir güven düzeyiyle hiçbir korelasyon olmadığı sonucuna varmıştır.

Borsayla petrol fiyatları arasındaki ilişkinin, çıkan sonuçlara göre beklenenden düşük oluşu, borsa fiyatlamasının çok faktörlü değişkenlere bağlı olarak şekillenmesi ve borsanın genel pazar durumunu yansıtması ile ilişkili olabilir.

Diğer yandan yapılan çalışmalardan, petrol fiyatları ile yatırım piyasaları arasında hiç ilişki olmadığı sonucunu çıkarmak da doğru değildir. Çünkü özellikle sektörel bazda veya hisseler özelinde düşünüldüğünde, petrol fiyatları ile piyasalar arasında daha tutarlı bir ilişki öngörülebilir. Örneğin petrol fiyatlarının yükselmesi, belirli sektörlerde girdi maliyetlerini veya nakliye masraflarını artıracaktır ve bu da enflasyon oranındaki artışı tetikleyebilir. Enflasyonist ortam yatırımcı güvenini azaltarak, hisse senedi fiyatlarını olumsuz etkileyebilir. Tersine, petrol fiyatındaki düşüş de, yatırımcıların güven ve iştihanı artırarak hisse senedi fiyatlarına olumlu yansıyabilir.

Brent Petrol Piyasasında Fırsatlar ve Riskler Nelerdir?

Brent Petrol yenilenemez, kıt bir kaynaktır. Dünya toplam enerji kaynakları arasında yenilenemez enerji kaynaklarının payı 2018 yılı itibariyle yaklaşık %81 düzeyindedir. Söz konusu yenilenemez enerji kaynakları içerisinde petrol ise, %38.79 ile en büyük paya sahiptir. Bu yüzden dünya enerji kaynakları arasında petrol ürünlerinin hâlâ önemli bir ağırlığa sahip olduğu söylenebilir. (EİA-2021)

Küresel petrol fiyatları arz ve talep beklentilerine bağlı olduğundan, petrol fiyatları dalgalı olabilir. Diğer bir ifadeyle Brent Petrol fiyatları, zaman zaman yüksek oynaklık sergileyebilir. Ayrıca, petrol fiyatları, daha önce de değinildiği üzere, jeopolitik gelişmelere, uluslararası politik olaylara duyarlıdır. Ancak petrol piyasasının oynaklığı, aynı zamanda yüksek getiri potansiyeli de vadeder. Bu yüzden Brent Petrol ve türevleri fizikî talebin dışında, spekülatif amaçlarla (fiyat hareketlerinden kâr sağlama beklentisiyle) da oldukça popüler bir emtiadır.

Özetle Brent Petrol ve türevlerine yatırım yapmak, yüksek getiri potansiyeli olan, likit ve ulaşılabilir data verisi geniş olan küresel bir piyasada yatırım yapmanın fırsatlarını sunarken; petrol fiyatlarının duyarlı olduğu bilinen piyasa değişkenleri, petrol yatırımın risk ayağını oluşturur.

Brent Petrol Fiyatlarının Geleceği Hakkında Tahminler Nelerdir?

EIA’in (US Energy Information Administration) en son Şubat 2023 tarihinde güncellediği Kısa Vadeli Enerji Görünümü raporunda yer alan projeksiyonda, Brent Petrol fiyatlarının küresel petrol stoklarının artmasının ham petrol fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturacağı görüşüyle 2023 senesinde ortalama 83.63 $ olacağı; 2024 yılında ise 77.57 $ seviyesine kadar gerilebileceği öngörüsünde bulunulmuş.

JPMorgan petrol analistleri ise biraz daha iyimser bir yaklaşımla, 2023 yılı için ortalama petrol fiyatının 90 $ olacağını tahmin ediyorlar. Ayrıca JPMorgan analistlerinin bir müşteri notunda, ”Çin’in ekonomik toparlanması, emtia talebini artıracak ve petrol en çok fayda sağlayacak şekilde konumlanacak” görüşü paylaşılmış.

Reuters haber ajansından, petrol ve enerji sistemlerinde uzmanlaşmış kıdemli bir piyasa analisti olan John Kemp’in 13.000'den fazla enerji piyasası profesyoneline yaptığı anket sonuçlarına göre ise, petrol fiyatlarının 2023'te ortalama 87 $ olacağı tahmin edilmiş. Katılımcıların yarısı ortalama fiyatın 80 $ ila 95 $ arasında olacağı görüşünü paylaşırken; %90'dan fazlası da ortalamanın 70 $ ila 105 $ arasında olacağı yönünde tahminde bulunmuşlar.

Petrol fiyatları ile ilgili yer alan tahminlerin, tüm yatırım araçlarında olduğu gibi, farklı metodoloji veya varsayımlara göre yapılan tahminler olduğu, dolayısıyla kesinlik içermediği ve piyasaların dinamik yapısından ötürü, kurum veya analist tahminlerinde revizyonlar olabileceği unutulmamalıdır.